|
Aantal versies: 24
Uitgave: 26 februari, 2010
Aangevuld: 13 maart, 2012
|
Met
dank voor hun medewerking aan Doug Kightley-UK, Jimmy
Reus-NL, Theo Schermers-NL en Harold Lee-UK.
In alle spellen die door of namens Waddington
(en later Hasbro) werden vervaardigd zijn de straten op het bord die van London,
enwel vanaf GO:
Old Kent
Road - Whitechapel Road - King Cross Station
- The Angel Islington -
Euston Road - Pentonville Road -
In Jail - Pall Mall - Electric Company -
Whitehall - Northumberland Avenue
- Marylebone Station - Bow Street -
Marlborough Street - Vine Street -
Free Parking - Strand - Fleet Street -
Trafalgar Square - Fenchurch
St. Station - Leicester Square -
Coventry Street
- Water Works -
Piccadilly - Go to Jail - Regent Street -
Oxford Street - Bond Street – Liverpool St.
Station - Park Lane en Mayfair.
NB:
1. De eerste rode straat heet op het bord
vanaf het begin al uitsluitend Strand, maar
heeft tot 1993 op de eigendomsbewijzen The Strand
geheten.
2. Op de borden uit de begin periode waren de
stations van de London North Eastern Railways
(L.N.E.R.); later werd het British Railways.
Identificatie en plaatsing in de tijd
Helaas
moet ik (en velen met mij) voor het plaatsen in de tijd van een oude
uitgave uitgaan van hulpmiddelen als de waarden van gebruikte postzegels
en de presentatie van het spel in een bepaalde periode.
Met de volgende gegevens kunt u vrij nauwkeurig de ouderdom van uw spel
bepalen:
| In de eerste decennia
stond aan het einde van de
spelregels de vermelding dat "de makers graag uw vragen over
Monopoly willen beantwoorden". Zij vragen daartoe een postzegel
bij te sluiten. De waarde van deze postzegel loopt natuurlijk in de
loop der tijd op. De posttarieven voor brieven waren in die tijden:
| 1½ d. : vanaf
januari 1937 |
| 2½
d.: vanaf
mei
1940 |
| 3
d. : vanaf
oktober 1957 |
| 4
d. : vanaf mei 1965 |
| andere tarieven vanaf september 1968 |
|
In de jaren 50/60 ("overgangsperiode") wordt het copyright van
Parker Brothers op het bord vermeld en wordt de genoemde service niet
meer verleend. De spellen krijgen een referentie nummer.
| Even nadat Monopoly in de
USA door Parker Brothers in 1935 geïntroduceerd
werd ging Waddington in Europa de London-versie verkopen,
onder de vermelding “Trade Mark - Pat.app. for Nº 3796-36”. Deze patent-aanvraag
is na de oorlog nog vele tientallen jaren op de bankbiljetten
vermeld.
|
|
Het duurde vermoedelijk
tot vlak vóór de 2de Wereldoorlog (1940-1945) voordat het
Patent Nº
453689
verleend werd. Voor zover bekend is alleen op de bankbiljetten van
de oorlogsuitgaven en die van vlak na de oorlog dit patent nummer vermeld.
|
| Gedurende
W.O. II werden de zg. War Time Packs, in sobere uitvoering,
uitgegeven. Kenmerken hiervan zijn:
| Géén dobbelstenen maar
een draaischijfje (spinner). |
| Géén metalen lopers
maar platte kartonnen figuurtjes in een houten voetje. |
| Gebruik van diverse
papiersoorten voor de Chance- en Community Chest kaartjes. |
| Afwijkende kleuren van
de bankbiljetten, gedrukt op wit papier. |
| In het doosje zit een
“excuus-briefje” óf een overdruk op de Spelregels.
|
|
| In 1948 werden de spoorwegen genationaliseerd
en gingen British Railways heten. Voordien waren zij eigendom
van de L.N.E.R.
|
| Eind jaren 50 'begin
jaren '60 waren wat ik zou willen noemen de “overgangsperiode”.
Enerzijds wordt het “locomotievenplaatje van Waddington” nog
gebruikt , terwijl anderzijds het copyright van Parker Brothers vanaf 1961 genoemd wordt. Op het doosje en het bord van de Engelse
spellen verschijnt alleen de vermelding Trade Mark, al of
niet met het nummer 711981.
(Op 21 juni, 2012 gaf Harold Lee - UK
een meer gedetailleerde toelichting op de Patent nummers:
Alle standard spellen uit de beginperiode hadden
"Patent applied for 3796-36" op zowel het plaatje van de
doos als het bord, als in het midden van het bord
aan de speelzijde staan. Omstreeks medio/eind1939 werden de plaatjes op de doos en de buitenkant van het bord
gewijzigd in "Patent 453689", terwijl het op de speelzijde
ongewijzigd "patent app. for" bleef.
Op de bankbiljetten bleef het nog voor 2 of 3 jaar 3797-36.
Bovengenoemde "patent application
3796-36" was gedaan door de Amerikaanse Parker Brothers (waarvan
Waddington de sub licentie had verkregen) op
7 februari 1936 en de datum van de toekenning van het patent, onder
nr. 453689, was 16 september van dat jaar. Dit nummer werd
echterpas in 1939
in gebruik genomen.
IOmstreeks november 1952, toen het patent 453689
verliep, ging Waddington een nieuw UK Trade Mark (handelsmerk)
voeren, gearchiveerd onder sectie 28,
bordspellen. De vergunning werd verleend in juni 1954 onder nummer
711981. Dit nummer werd vrijwel meteen door Waddington in gebruik
genomen op al
hun Monopoly artikelen, terwijl het Amerikaanse patent nummer 453689
nooit meer werd gebruikt.Er was slechts een korte periode waarin
alleen "Trade
Mark"
werd gebruikt, zonder enig nummer. Dit was kort voordat het nummer 711981
uitgegeven werd.
Het nummer 711981 is nog steeds geldig; het
is vele malen verlengd en de huidige eigenaar is Hasbro. De
volgende datum waarop de vergunning zal worden
verlengd is 7 november
2021.)
In
Nederland wordt dan alleen vermeld “Alle rechten voorbehouden - Gedeponeerd
handelsmerk”.
In Duitsland
staat in de zelfde periode op de spellen “Alle Rechte vorbehalten
- Marke und Modell Geschützt”.
En in Frankrijk heet dat “Tous droits réservés
– Marque et modèle déposés”.
|
| Vanaf 1961 wordt de invloed van Parker Brothers
steeds duidelijker: Dit jaartal wordt op het middenveld van het bord
genoemd en het “locomotievenplaatje”
verdwijnt. De lange doos met rood-wit-rode deksel vervangt het
“mini-doosje”. |
|
Versie:
"Standard set (7’6)" met “Mini doosje”, met los bord
(1)
Trade Mark
- Pat.app. for Nº 3796-36
Uitgever:
John Waddington Ltd. - 1936
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 3,3 cm
van het bord: 49 x 49 cm
Het spel:
Buiten Amerika was Engeland het eerste
land dat in de dertiger jaren ook Monopoly spellen op de markt ging brengen. Net
als in het land van oorsprong verschenen de eerste Engelse spellen als een los
bord met een "mini doosje" voor de attributen. (Dit spel werd vóór
de 2de Wereldoorlog ook in Nederland verkocht.)
Op het doosje staat het rode plaatje met
"2 zwarte locomotieven, 2 huisjes en het £-teken door de middelste
O, met de “voorloper van Suikeroompje” daarboven". Vooral interessant
bij deze eerste spellen is wat er onder de 2de locomotief staat. Dat
is bij de allereerste spellen Pat.app.for No. 3796-36, dat wil dus
zeggen dat het een patent aanvraag van 1936 betreft.
De
bankbiljetten (54 x 102 mm) zijn herkenbaar als Monopoly
geld, met in het midden een ellips met een groot getal dat daarbuiten nog 2x in
een rechthoekje staat. Onder het getal staat "pat.app.for no.3796-36".
Verder komen er nog een locomotiefje en een huisje in een rechthoekje op voor.
De
diverse waarden zijn in zwart
gedrukt op wit papier.
De eigendomsbewijzen (63 x 80 mm) zijn rechthoekig. Opvallend is
dat de huur op een onbebouwde straat bij alle 3 de gele
straten gelijk is, enwel
£ 22.
De beide kleine (11 mm) dobbelstenen zijn wit met zwarte stippen.
Op de spelregels staat ook alleen “Trade Mark - Pat.App.for No. 3796-36”.
Kenmerken van dit spel zijn:
|
De hoogte van het doosje
is 33 mm.
|
|
De stations zijn van de
L.N.E.R.
|
|
De Chance-kaartjes
zijn geheel rood, de Community
Chest-kaartjes zijn geheel geel.
|
|
Voor antwoord op vragen
aan de fabriek “Please enclose
1½d. stamp”.
|
|
In de cirkel op de
bankbiljetten staat onder het grote getal de vermelding “ pat.app.for
no.3796-36”.
|
|
De bankbiljetten zijn
resp. in de waarden :
1 -
5 -
10 - 20
- 50 - 100
en 500.
|
|
De 6 lopers zijn
van metaal en zijn resp.: hoed - strijkijzer - auto - boot - schoen en
vingerhoed.
|
|
De huisjes en
hotels
zijn van mat hout.
|
Dit is
dus de Standard Set voor de prijs van 7’6,
zoals genoemd in de rode (1937:creme
en 1940: roze velletje) prijslijst
die hierbij is afgebeeld.
Versie:
"Standard set (7’6)" met
“Mini doosje”, met los bord (2)
Trade Mark
- Pat.app. for Nº 3796-36
Uitgever:
John Waddington Ltd. - 1936
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 3,3 cm
van het bord: 49 x 49 cm
Het spel:
Dit spel blijkt een verkeerde aankoop te zijn geweest op één van de
"Spiel Messes" in Essen - D, reden waarom er hier wel eens tot
voorzichtigheid gemaand mag worden bij de aankoop van "een bijzondere
uitgave"!
Dit spel blijkt voor een belangrijk deel te zijn samengesteld en juist
die 2 onderdelen die dit spel bij de aankoop zo interessant maakten blijken niet
tot de accessoires van het oorspronkelijke "Mini doosje" te behoren:
1. De
6 bijzondere lopers van metaal komen
zeer waarschijnlijk uit een Zwitsers spel,
want het zijn de voor de Zwitsere
spellen zo kenmerkende lopers: varken - aap - fles - geldbuidel - auto en klavertjevier. (Volgens
het “officiele” verhaal van
Parker Brothers
zou Charles B. Darrow deze lopers gekozen hebben, omdat zijn vrouw een
armband had met deze bedeltjes.)
De juiste lopers bij dit spel behoren te zijn: hoed - strijkijzer - auto - boot - schoen en vingerhoed.
2.
De
"Banker's tray" die op de samengestelde foto te zien is is
waarschijnlijk een
Amerikaanse versie en heeft niets
te maken met de
"Money Holder" ofwel "Monopoly Note Holder"
die genoemd wordt in het
rode
prijslijstje. Dat is een uitgave van
Waddington.
Dit doosje (afm. 300x75x47 mm) bevat een extra set bankblijetten,
4 goudkleurige kaarten (afm.
275x62 mm)
en 24 kleine kaartjes
(afm.67x19 mm). De kleine kaartjes worden
aan de lange kaart
vastgezet met elastiekjes, met de
bankbiljetten ertussen.
Deze kaarten zijn bestemd voor de spelers, die daarop
hun bankbiljetten op kunnen bewaren.
Deze doosjes werden alleen vóór
W.O.II uitgegeven.
In
zijn bericht van
12 maart, 2013, schreef Harold Lee: " Ik vermoedde dat
deze "money note holders" werden gebruikt tot zeg 1942, uit voorraden
die werden aangemaakt tot in 1937 en die in Waddingtons ' magazijnen
bleven liggen vanwege de slechte verkoop. De oorspronkelijke prijs,
zoals die op een stickertje gedrukt staat, was 2/6, incl. belasting. Ik denk dat
tegen 1942 de verkoopprijs, incl. belasting, opgelopen was tot 3/6. Ik heb zelf
een spel met déze prijs geschreven over de oude prijs heen, waarschijnlijk door
de verkoper óf door Waddington zelf."
De overige onderdelen van deze uitgave zijn
geheel gelijk aan het eerder genoemde doosje (1).
Versie: "Standard
set (10'6)" met bord in lange doos
Trade Mark
- Pat.app. for Nº 3796-36
Uitgever: John Waddington Ltd. - 1936
Afmetingen van de doos: 26,6 x 50,8 x
4,5 cm
Het spel:
De ietwat hoge doos heeft een zwart
deksel met het rode plaatje met "2 zwarte locomotieven, 2 huisjes en het £-teken door de middelste O, met de "voorloper van Suikeroompje"
daarboven". Ook op dit spel staat “Pat. App. For No. 3796-36”, dat wil
dus zeggen dat het patent nog niet verleend was.
In de binnendoos zitten 2 zwarte opvulstukken met daartussen een oranje bakje waarin nog eens een paar
kleinere bakjes zitten voor het opbergen van de attributen. Op het grootste
zwarte opvulstuk zit een sticker met de nuttige tekst "This platform may be
used as a lid for the centre section containing money, tokens, etc.". De
onderzijde van deze binnendoos is onbewerkt.
Het opvallend
zware bord weegt 685 g, terwijl bijvoorbeeld dat van de Europese spellen met
ref.nr. 14535 van omstreeks 1996/97 slechts 352 g weegt, dus bijna de helft.
De bankbiljetten zijn in de 7
waarden van resp.: £
1 -
5 -
10 - 20
- 50 - 100
en 500.
De geheel rode Chance- en gele
Community
Chest-kaartjes hebben de rare maat van 47 x
90 mm. Ze hebben géén ronde hoeken en zijn niet genummerd.
Bij de eigendommen is de huur van de laatste (onbebouwde) straat altijd ietwat
hoger dan de anderen, behalve bij de gele straten. Daar is de huur op Piccadilly, net als op de andere
straten, £ 22.-. (Vanaf omstreeks 1961 wordt dit
veranderd in £24.-.)
De 6
metalen lopers zijn de bekende vingerhoed - auto
- schoen - boot - strijkijzer en
hoed.
De huisjes en
hotels
zijn van mat hout.
De bij het beschreven spel aanwezige dobbelstenen zijn beide van transparant, rood bakeliet
(een plastic van vóór WO II) met witte stippen.
De prijs van
dit spel bedroeg in januari 2000 € 78.-.
Versie:
"Super
Gold Set (21'-)"- lange doos
Trade Mark
- Pat.app. for Nº 3796-36
Uitgever: John Waddington Ltd. - 1936
Afmetingen van de doos: 26,5 x 51,2 x 4,0 cm
Het spel:
Deze goudkleurige doos is duidelijk de "Super Gold Set" die in het bovenstaande
prijslijstje genoemd wordt.
Het karton
dat voor deze dozen gebruikt is is bekleed met een gestructureerd, goudkleurig
papier. Op het deksel staat nu niet het rode
"locomotievenplaatje", maar een heel bescheiden afbeelding van dit
plaatje als een blauw logo in de linker bovenhoek.
Dit logo komt ook weer terug op de goudenkleurige rugzijde van het bord.
De meest opvallende overeenkomst is wel het gewicht van het bord. Het zware bord uit deze variant weegt nl. 696
g, dus vrijwel even zwaar als die uit vorengaande zwarte doos en
ongeveer de helft lichter dan de moderne borden van 352 g.
Een tweede overeenkomst tussen dit spel en de "Standard Set
(10'6)" is het feit dat de binnendoos ook nu weer 2 opvulstukken bevat, die echter smaller zijn.
Daardoor is er meer ruimte voor de stevige "Bankers
Tray" (28,6 x 25,5 cm) met 10 vakjes, voor meer dan alleen
de bankbiljetten.
De bakjes die bestemd zijn voor de kaartjes en de bankbiljetten hebben
een rood lintje.
De
7 heel mooie, metalen lopers
zijn resp. beker met paars
glas - tram - hobbelpaard - ouderwetse
auto - olielamp met groen glas - badkuip
en kandelaar. (Bij één van de 2 spellen die ik ter beschikking had
zat een zilverkleurig olifantje i.p.v. het hobbelpaard).
Het tweede, komplete spel bevatte ook het rode
prijslijstje.
De bankbiljetten zijn de bekende
Monopoly-biljetten, gedrukt op gekleurd papier en voorzien van
de vermelding "patt. app. for n° 3796-36".
De huisjes en
hotels (met goud opdruk Grand Hotel) zijn van
glad, massief bakeliet en hebben géén overstekende dakranden en/of schoorsteen. (Sommige
latere versies zijn minder verfijnd, kleiner, lichter, ongelijk van afmetingen,
scherpere hoeken en randen, ruwe zijden, vaak donkere kleuren, waarbij de huizen
een olijf-kleurig zweem hebben en de hotels kastanjebruin
lijken en bovendien zonder Grand Hotel opdruk.)
De beide dobbelstenen zijn van rood
bakeliet met witte stippen.
De lopers en de bakelieten huizen, hotels en dobbelstenen voor deze spellen
werden geïmporteerd van Parker Brothers - USA.
In latere jaren zijn er in andere landen ook
"gouden dozen" uitgegeven, die soms verbluffend veel overkomst
vertonen met dit Engelse spel, zoals de Duitse uitgaven van omstreeks 1960 (zie
aldaar).
Dit spel werd in juni 2000 op ebay
aangeboden voor US$
1,225.- .
Versie:
"De
Luxe Presentation (42'-)" - lange doos
Trade Mark
- Pat.app. for Nº 3796-36
Uitgever: John Waddington Ltd. - 1936
Afmetingen van de doos: 26,7 x 50,8 x 4,0 cm
Het spel:
Het meest opvallende van deze "De Luxe"
doos uit de serie van 4 verschillende uitgaven bij de start in 1936 in Groot-
Brittannië is wel het krokodillenhuid patroon. Dat zit niet alleen op
het deksel en de onderzijde van de doos, maar ook op de rugzijde van het bord en
het harde kaft van de Spelregels.
Behalve de eigendomskaartjes en de Chance- en Community Chest-kaartjes,
die allemaal goudkleurige randen hebben zijn alle andere onderdelen, als de speciale lopers,
bakelieten huisjes, hotels en dobbelstenen dezelfde als die van de Super Gold Set.
Zelfs het bord weegt weer zo vreselijk zwaar.
Ik heb geen idee waarom de oorspronkelijk prijs van dit mooie spel 2 keer zo
hoog moest zijn als die van de Super
Gold Set, behalve dan voor het speciale krokodillenhuid-papier en de misschien
kleine oplage van deze uitgave?
Dit spel werd in augustus 2005 op ebay
verkocht voor voor US$ 2,025.- .
Versie:
"De
Luxe Presentation (42'-)" - vierkante doos
Trade Mark
- Pat.app. for Nº 3796-36
Uitgever: John Waddington Ltd. - 1938
Afmetingen van de doos: 27,2
x 27,2 x 9,5
cm
Het spel:
Deze vierkante broer van de hierboven genoemde lange doos is uit de verzameling
van David
Miller-UK.
De hele buitenkant van de doos, zowel als grote delen van de binnenlaatjes en de
achterkant van het bord, is bekleed met dit bijzondere papier van krokodillenhuid
(ook wel slangenhuid genoemd).
De hoogte van de doos wordt veroorzaakt door 2
laatjes (één met 8
vakjes en één met 9) en het 2x gevouwen bord daar bovenop. Op het zeer zware
bord (840
g) staat
Monopoly in goud gedrukt, net als op het deksel van de doos, op één van de
kwart delen. Ook opvallend is de erg brede rand van krokodillenhuid-papier langs
het bord.
Zoals in de lange doos met slangenhuid hebben ook hier weer
de eigendomskaartjes en Chance-
en Community Chest-kaartjes goudkleurige randen.
Ik vind het leuk om nogmaals de mooie lopers, dobbelstenen en gebouwen te noemen:
7 heel mooie, metalen lopers
resp. beker met paars
glas - tram - olifant
- ouderwetse
auto - olielamp met groen glas - badkuip
en kandelaar.
De huisjes en
hotels (met goud opdruk Grand Hotel) zijn van
glad, massief bakeliet en hebben géén overstekende dakranden en/of schoorsteen.
De beide dobbelstenen zijn van rood
bakeliet met witte stippen.
De Spelregels zitten niet in een harde omslag. Voor een antwoord
op vragen aan de fabriek wordt gevraagd een postzegel van 1½d. in te sluiten. Dit is een bevestiging dat het hier om een spel van
vóór WO II gaat.
Versie:
“Mini doosje” - met los bord (1)
Trade Mark - Patent No. 453689
Uitgever: John Waddington Ltd. -
±1938
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 3,3 cm
van het bord: 49 x 49 cm
Het spel:
Waarschijnlijk is het patent spoedig verleend, want nog vóór de oorlog
verschenen de spellen met het patent no. 453689.
Ondanks dat het patent verleend is hebben de bankbiljetten nog de
vermelding "pat.app.for no.3796-36".
Kenmerken
van dit spel zijn:
|
De hoogte van het doosje
is 33 mm.
|
|
De stations zijn van de
L.N.E.R.
|
|
De Chance-kaartjes
zijn geheel rood, de Community
Chest-kaartjes zijn geheel geel.
|
|
Voor antwoord op vragen
aan de fabriek “Please enclose
1½d. stamp”.
|
|
In de cirkel op de
bankbiljetten staat onder het grote getal de vermelding “pat.app.for
no.3796-36”.
|
|
De bankbiljetten zijn
resp. in de waarden : 1 -
5 -
10 - 20
- 50 - 100
en 500.
|
|
De lopers zijn van
metaal en zijn de bekende: hoed - strijkijzer - auto - boot - schoen en
vingerhoed.
|
|
De huisjes en
hotels
zijn van mat hout.
|
Af
en toe verschijnen er artikelen over de met
mystiek omhulde zijden Monopoly spellen die Waddington in de Tweede
Wereldoorlog (1940 - 1945) maakte om geallieerde militairen uit Duitse
kampen te helpen ontvluchten. Onderstaand artikel stond ooit in een Zuid
Afrikaanse krant.
Elke Monopoholic moet dit fenomeen natuurlijk hier, in de Monopoly
Lexicon, kunnen vinden. Vandaar dus!
Voor een vollediger beschrijving verwijs ik u
toch graag naar Phil Orbanes' boek "Monopoly - The
world's most famous game", hoofdstuk 8, "Watson's war",
pagina's 88 t/m 92.
"Monopoly hielp
krijgsgevangenen te ontsnappen
Vanaf 1941 werd een toenemend aantal Britse piloten onvrijwillige gasten van
het Derde Rijk en de Kroon zocht naar mogelijkheden om hun ontsnapping
makkelijker te maken. Welnu, het is duidelijk dat één van de meest
effectieve middelen voor dat doel een nauwkeurige kaart is. Niet alleen
moet zo'n kaart niet alleen de weg wijzen, maar ook de
onderduikadressen, waar de vluchtende krijgsgevangenen voedsel en
onderdak kunnen vinden.
Kaarten van papier hebben grote nadelen: zij maken veel lawaai als je ze
opent of opvouwt, zij slijten snel en als ze nat worden blijft er niets
van over.
Iemand bij MI-5 (de Engelse geheime dienst) kwam op het idee om
ontsnappingskaarten op zijde te drukken. Dat is duurzaam, kan tot een
klein propje verfrommeld worden en net zo vaak geopend als nodig,
terwijl het geheel geruisloos is.
In die tijd was er in Engeland slechts één fabrikant die de techniek
van op zijde drukken had geperfectioneerd ... en dat was John Waddington, Ltd.,
de fabrikant van bordspellen. Toen het door de overheid werden
benaderd, wilde het bedrijf maar al te graag deze kleine bijdrage
leveren aan de oorlogsinspanning.
Heel toevallig bleek Waddington ook de Engelse licentiehouder van het
populaire Amerikaanse bordspel Monopoly te zijn. En alsof het zo moest
zijn, 'spellen en tijdverdrijvers' was een categorie die geschikt
bevonden was om toe te voegen aan HULP-pakjes die door het Internationale
Rode Kruis naar krijgsgevangenen werden gestuurd.
Onder de strengste geheimhouding en in een goed bewaakte en
ontoegankelijke oude werkplaats op het terrein van Waddington begon een
groep medewerkers onder de strengste geheimhouding in veelvoud
ontsnappingskaarten te maken, geschikt voor elke gebied in Duitsland of
Italië waar geallieerde krijgsgevangenenkampen waren. Na een
behandeling konden deze kaarten zodanig klein gevouwen worden dat zij
écht in een loper van Monopoly pasten.
Naarmate zij meer ervaring kregen slaagden de knappe vaklieden bij
Waddington erin om er nog aan toe te voegen::
1. Een loper met een klein magnetisch kompas
2. Een metaal-vijltje uit 2 delen dat makkelijk in elkaar geschroefd kon
worden
3. Nuttige hoeveelheden echte Duitse, Italiaanse en Franse bankbiljetten
in hoge waarden, verstopt ín de stapeltjes Monopolygeld.
Britse en Amerikaanse vliegtuigbemanningen werd, voordat ze voor de
eerste keer op een missie gingen, verteld hoe zij een
"bewerkt" Monopoly-spel konden herkennen, nl. aan een kleine
rode stip, zodanig bewerkt dat het op een drukfoutje leek, in een hoek
van het Vrij Parkeren veld.
Van het geschatte aantal van 35.000 geallieerde krijgsgevangenen die met
succes ontsnapten werd waarschijnlijk eenderde bij hun vlucht geholpen
door de bewerkte Monopoly-spellen. Iedereen die zó veilig thuiskwam was
voor onbepaalde tijd geheimhouding verplicht, omdat de Britse Overheid
dit hoogst succesvolle middel misschien nog zo kunnen gebruiken in een
mogelijk volgende oorlog. Pas in 2007 werd dit verhaal vrijgegeven, toen
de nog levende vaklieden van Waddington en de firma zelf tenslotte in
het openbaar geëerd werden."
Reactie
van Harold Lee, UK Monopoly researcher:
"Hoewel
ik het niet helemaal eens ben met het bovenstaande blijft het verhaal
wel fascineren. Dat er besprekingen met Waddington zijn geweest
lijkt waarschijnlijk, daar het wordt bevestigd door enkele ducumenten,
maar geen enkel exemplaar van zo'n Monopoly spel is ooit boven water
gekomen, zelfs niet na zoveel jaar. Hoewel er wel kaarten van zijde,
kompassen en andere hulpmiddelen gemaakt zijn denk ik dat zij nooit daadwerkelijk
in Monopolyspellen werden toegepast, want dat zou de vitale
voedselpakketten van het Rode Kruis ernstig ondermijnd hebben. Schuilplaatsen
zouden ook onveilig worden als hun adressen bekend zouden worden als
gevangenbewaarders ook maar één enkel spel zouden ontdekken. Het
lijkt nogal onwaarschijnlijk dat geen enkele van de 35000 spellen die
onder de ontsnapte krijgsgevangenen zijn verdeeld het heeft overleefd of
is gevonden en dat, ondanks dat er instructies waren gegeven dat alle
overgebleven voorraden vernietigd moesten worden, er geen voorbeeld als
bewijs bewaard is door de geheime dienst of Waddingtons.
Het totale aantal ontsnapte Britse krijgsgevangenen gedurende de hele
oorlog ligt waarschijnlijk aanzienlijk
lager dan dit getal van 35000."
|
|
Versie:
“Mini doosje” - met los bord (1a)
Trade Mark - Patent No. 453689
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1941
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 3,3 cm
van het bord: 49 x 49 cm
Het spel:
Deze editie komt uit de verzameling van Harold Lee - UK.
Hoewel de meeste spellen normaal gekleurde balken hebben, kan deze editie het
best getypeerd worden als de "error set", omdat het opvallende
hier is dat er geen groene balk staat op de
kaartjes van de eigendommen Regent-, Oxford- en Bondstreet. (Zie ook hoofdstuk "http://www.muurkrant.nl/monopoly/Druk-en-fabricagefouten.htm").
Kenmerken van deze
editie zijn:
| De hoogte van het doosje
is 33 mm.
|
| Het plaatje op het deksel toont het patent
number, net als de Spelregels. |
| Op de bankbiljetten staat
daarentegen
"pat.app.for no.3796-36". |
| De eigendomskaartjes zijn
tenminste aan één zijde gekarteld, met 48 ronde perforatiegaatjes. |
| De
Chance-kaartjes zijn geheel dof roze, de Community Chest-kaartjes
zijn geheel geel. |
|
Voor antwoord op vragen
aan de fabriek “Please enclose
1½d. stamp”.
|
| TDe bankbiljetten zijn
resp. in de waarden : 1 -
5 -
10 - 20
- 50 - 100
en 500. |
|
De
kartonnen schotjes in de binnendoos en het opvulstuk zijn wit. |
|
De lopers zijn
platte kartonnen figuurtjes op een voet van zwart hout.
De figuurtjes zijn: hoed - strijkijzer - auto - boot - schoen en hobbelpaard.
|
|
De huisjes en
hotels
zijn van mat hout.
|
|
Twee houten dobbelstenen, maar geen
draaischijfje.
|
Versie: “Mini doosje” - met los bord (2)
Patent
No. 453689 - War Time Pack
Uitgever: John Waddington Ltd. - 1943/46
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 2,6 cm
van
het bord: 48,5 x 48,5 cm
Het spel:
De spellen die gedurende de oorlog werden gemaakt waren eenvoudiger van
uitvoering, zoals het roze
papiertje (bestaat
ook als wit papiertje) verontschuldigend toelicht:
|
WAR
TIME PACK
We
regret that it has been necessary to make alterations to the component
parts used in "Monopoly". The "trinkets" have been
replaced by wood pieces.
A Spinner is substituted for the dice and other alterations made.
We have, however, turned out the best possible game under restrictive
conditions, and we hope that you will obtain from the game the amusement
and pleasure you did from your peace time "Monopoly".
John
Waddington Ltd.
|
Behalve dat de bankbiljetten van
zwart bedrukt wit papier van slechte kwaliteit werden gemaakt, werden de lopers samengesteld uit een
kartonnen figuurtje en een voetje van zwart hout.
De Chance en Community Chest kaartjes werden van verschillend
gekleurd papier en bovendien van papier van verschillende kwaliteit gemaakt. Dit
werd waarschijnlijk veroorzaakt doordat het in de oorlog moeilijk was om het
gewenste materiaal te verkrijgen.
In plaats van 2 dobbelstenen zit er bij dit spel dus een rood
draaischijfje, waarop de maker zich verontschuldigt met "Owing to the
difficulty of obtaining dice it has been necessay to include this
substitute".
Kenmerken
van dit spel zijn:
|
De hoogte van het doosje
is 26 mm.
|
|
De stations zijn van
L.N.E.R.
|
|
De Chance-kaartjes
zijn geheel groen, de Community
Chest-kaartjes zijn aan de tekstzijde wit en op de rug geel
of blauw.
|
|
Voor antwoord op vragen
aan de fabriek “Please enclose
2½d. stamp”.
|
|
In de cirkel op de
bankbiljetten staat onder het grote getal de vermelding patent no. 453689.
|
|
De bankbiljetten hebben
afwijkende kleuren en zijn resp. in de waarden:
1 - 5
- 10 - 20
- 50 -100 en 500.
|
|
De lopers zijn
platte kartonnen figuurtjes op een voet van zwart hout.
De figuurtjes zijn: hoed - strijkijzer - auto - boot - schoen en hobbelpaard.
|
|
De huisjes en
hotels
zijn van mat hout.
|
Een
dergelijk spel werd in december 1999 op ebay
verkocht voor US$ 104.50.
Versie:
:
“Mini doosje” - met los bord (5)
Patent No. 453689
- War Time Pack
Uitgever:
John
Waddington Ltd. - 1943/46
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 3,3 cm
Het spel:
Al weer een interessante War Time variant.
In dit spel zit niet het verontschuldigende "roze
papiertje" maar zijn de
Spelregels voorzien van een opdruk met de tekst:
"NOTE Owing
to wartime restrictions we have found it necessary
to use a different type of token."
Met de laatste regel van het oranje velletje
(dat soms avocado-kleurig is) van de spelregels wordt, naar mijn mening, het jaar van uitgave
bevestigd, omdat heel vaak het nummer dat op een jaartal lijkt aan het eind van
de Spelregels dat ook inderdaad is.
Maar Harold
Lee - UK, onderzoeker en druk specialist, heeft een andere mening. Uit het
vergelijken van de Chance-kaartjes en de tanding van eigendomskaartjes in de
periode tussen augustus 1937 en 1948, concludeert hij dat het nummer "1946
J" waarschijnlijk niet verwijst naar het jaartal en zijn beste schatting is
dat deze uitgave is vervaardigd tussen 1942 en 1946, hoogst waarschijnlijk
rond 1943.
Kenmerken
van dit spel zijn:
|
Dit spel heeft zowel een War Time draaischijfje
als 2 witte dobbelstenen met zwarte stippen (soms zijn ze
van hout). |
| De stations
zijn van L.N.E.R. |
| De Chance kaartjes zijn vaal,
dof roze, de Community Chest kaartjes zijn
citroengeel ,
beiden 90 mm lang. |
|
Voor antwoord op vragen aan de fabriek “Please
enclose 2½d. stamp”. |
| In de cirkel op de bankbiljetten staat onder het grote
getal de vermelding pat. app. for
3796-36 (er zijn echter ook spellen met de vermelding van het
patent nummer). |
|
De bankbiljetten zijn van
zwart bedrukt, gekleurd papier, zoals in het begin. Zij zijn in de waarden:
1 -
5
- 10 - 20
- 50 -100
en 500.
|
|
De lopers zijn 6
vreemde, houten pionnen van ong. 4 cm lang.
|
| De huisjes en
hotels
zijn van mat hout.
De kleur van de hotels varieert
van rood tot lichtbruin. |
| Er
is ook een lichtgroen
papiertje met de "Spelregels voor het verkorte spel" (soms ook in oranje
of wit). |
|
Op
het plaatje aan de buitenkant van het bord
staat het
Patent
No. 453689,
terwijl op de speelzijde
staat.
|
In febr. 2009 meldde Harold Lee al weer
een interessante ontdekking over dit Monopoly-spel:
Deze "vreemde, houten pionnen" worden ook gebruikt in het spel
van Waddington, genaamd 64 Milestones dat in 1939 werd gemaakt (patent
aangevraagd per 16 mei 1938). Het gaat over stelletjes die in het leven
mijlpalen bereiken, zoals diploma's op de universiteit of in het huwelijk treden.
Er zijn 5 tengere lopers voor hem en 5 ietwat forsere figuren voor de
andere sexe. Ook nog een vreemd figuurtje (de witte), voor een oneven speler. Ik
neem aan dat Waddington, bij gebrek aan regelmatige aanvoer van de standaard
kartonnen lopers besloot om deze te gebruiken als aanvulling op hun standaard
lopers voor hun vroege versies van de War Time edities.
Versie:
“Mini doosje” - met los bord (3)
Patent No. 453689- War Time Pack
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1945
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 2,6 cm
van
het bord: 48,5 x 48,5 cm
Het spel:
Doug
Kightley wees mij op deze interessante versie: Enerzijds
heeft het nog de lopers met zwarte voetjes en andere typisch War Time
Pack kenmerken, maar anderzijds zitten bij dit spel al weer dobbelstenen
i.p.v. het draaischijfje. Ook zit er in deze doos een reklame velletje met
andere spellen van Parker Brothers.
Dit
alles doet daarom vermoeden dat dit een uitgave is
van vlak ná
de oorlog.
Doug geeft als toelichting bij dit spel:
“Mijn ouders kochten het nieuw in Gibraltar, toen mijn vader daar was
gestationeerd als militair in … 1948. Zij gebruikten het spel om de andere
leden van zijn regiment (the Royal
Engineers) en hun vrouwen te vermaken.”
Aan het einde van de spelregels staat, behalve het verzoek om een postzegel van
2½d. bij te sluiten als u vragen heeft, ook nog een codenummer
4390H. Volgens
Harold Lee - UK,
betekent dit dat de Spelregels in ±1943 gedrukt werden.)
Kenmerken
van dit spel zijn:
|
De hoogte van het doosje is 26 mm. |
| De stations
zijn van L.N.E.R. |
|
De Chance-kaartjes zijn geheel groen
en hebben een korrelige structuur, de Community Chest-kaartjes zijn aan de tekstzijde wit en
op de rug crême. |
|
Voor antwoord op vragen aan de fabriek “Please
enclose 2½d. stamp”. |
|
In de cirkel op de bankbiljetten staat onder het grote
getal de vermelding patent no. 453689. |
|
De bankbiljetten zijn
resp. in de waarden : 1 -
5
- 10 - 20
- 50 -100 en 500.
|
|
De lopers zijn
platte kartonnen figuurtjes op een voet van zwart hout.
De figuurtjes zijn: hoed - strijkijzer - auto - boot - schoen en
hobbelpaard.
|
|
De huisjes en
hotels
zijn van mat hout.
|
De beide dobbelstenen zijn 15 mm, gemaakt van
een crême-kleurige, harde plastic en hebben
ringetjes als ogen.
Versie:
“Mini doosje”
- met los bord (4)
Patent No. 453689
Uitgever: John
Waddington Ltd. - ± 1946
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 2,6 cm
Het spel:
Nog een Mini Doosje dat kort na W.O.II is gemaakt.
Kenmerken
van dit spel zijn:
|
De stations
zijn van L.N.E.R. |
| De Chance kaartjes zijn door en door
rood,
de Community Chest kaartjes zijn door en door blauwgroen |
|
In de cirkel op de bankbiljetten staat onder het grote
getal de vermelding patent no. 453689.
|
|
De
bankbiljetten zijn in kleur gedrukt op wit papier. De waarden zijn :
1 -
5
- 10 - 20
- 50 -100 en 500.
|
|
De lopers zijn
platte kartonnen figuurtjes op een voet van zwart hout.
De figuurtjes zijn: hoed - strijkijzer - auto - boot - schoen en
hobbelpaard.
|
|
The houses
and hotels
are of dull wood.
|
|
Beide dobbelstenen
zijn wit met zwarte stippen.
|
Versie:
:
“Mini doosje” - met los bord (6)
Patent No. 453689
Uitgever:
John
Waddington Ltd. - ±1948
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 2,6 cm
van het bord: 49 x 49 cm
Het spel:
Ná de oorlog werden de lopers op houten voetje nog enige tijd gevoerd,
maar in ze werden iets aantrekkelijker gemaakt door gekleurde houten voetjes te
gebruiken.
Kenmerken van dit spel zijn:
|
De stations zijn van
British Railways.
|
|
De Chance-kaartjes
zijn geheel oranje, de Community
Chest-kaartjes zijn geheel blauw.
|
|
Voor antwoord op vragen
aan de fabriek “Please enclose
2½d. stamp”.
|
|
In de cirkel op de
bankbiljetten staat onder het grote getal de vermelding patent no. 453689.
|
|
De bankbiljetten zijn
resp. in de waarden : 1 -
5
- 10 - 20
- 50 -100 en 500.
|
|
De lopers zijn
platte kartonnen figuurtjes op een voet van gekleurd hout.
De figuurtjes zijn: hoed - strijkijzer -
auto - boot - schoen
en hobbelpaard.
|
|
De groene
huisjes en rode hotels
zijn van mat hout.
|
Versie:
"Mini doosje" - zwart - met los bord
Trade Mark
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1956
Afmetingen van het bord: 16,1 x 19,2 x 2,6 cm
van het bord: 49 x 49 cm
Het spel:
De enige verschillen tussen dit zwarte doosje en het hiervoor beschreven rode
doosje zijn:
|
Noch
op het deksel, noch op het bord komt het nummer 711981 voor. |
|
Van de beide dobbelstenen is er 1 blauw
met witte stippen en de andere rood. |
Versie:
“Mini doosje”- rood - met los bord
Trade Mark - 711981
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1957
Afmetingen van het doosje: 16,1 x 19,2 x 2,6 cm
van het bord: 49 x 49 cm
Het spel:
In deze uitgave komt het nummer 711981 voor op zowel het rood
/witte “locomotievenplaatje” op de rugzijde van het bord als midden op de
speelzijde, onder het £-teken.
Kenmerken
van dit spel zijn:
|
De stations zijn van
British Railways.
|
|
De huur van de onbebouwde Piccadilly is gelijk aan die van de beide
andere straten, slechts £22.-.
|
|
De Chance-kaartjes
zijn geheel geel, de Community
Chest-kaartjes zijn geheel roze.
|
|
Voor antwoord op vragen
aan de fabriek “Please enclose
3d. stamp”.
|
|
In de cirkel op de
bankbiljetten staat onder het grote getal geen enkele vermelding.
|
|
De bankbiljetten zijn
resp. in de oude waarden en kleuren:
1 -
5
-10 - 20
- 50 - 100
en 500.
|
|
De lopers zijn
platte metalen figuurtjes op voet. De
figuurtjes zijn: buldozer
- tank - auto
- motor met berijder -
elektrische loc en galjoen (goud, gesloten zeilen).
|
|
De groene
huisjes en rode hotels
zijn van mat hout.
|
Het
beschreven spel heeft 1 rood en 1 wit dobbelsteentje
van 12 mm.
Versie: Witte, lange
doos - De Luxe, zonder
ref.nr.
Trade Mark 711981
Uitgever: ohn Waddington Ltd. -
±1957
Afmetingen van de doos: 51,5 x 27 x 6 cm
Het spel:
Dit spel is uit de verzameling van David Miller - Morecambe - UK.
Dit spel zou best eens één van van de eerste
lange dozen in Engeland ná W.O.II kunnen zijn. De toevoeging "DeLuxe" duidt,
zoals gebruikelijk, op de lange doos versie, tegenover de Mini doosjes.
Bij de
overall-foto:
De binnendoos van de set wordt niet getoond,
alleen de met goudpapier beklede Banker's tray met alle attributen. Dit
bakje wordt in het midden van de lange binnendoos gehoudendoor 2 kartonnen
opvulstukken. Het bord is gevouwen en laat de witte rugzijde zien. Het staat
vóór het witte deksel van de doos.
Het totale gewicht van deze erg zware doos met inhoud is 2,685
kg, waarvan het gewicht
van het bord 510 g is (bijna net zo zwaar als de borden van de
Standaard- en Super Gold Set uit 1936, zie aldaar.)
< Detailfoto, die laat zien dat ook de kaartjes van
déze uitgave goudkleurige randen heeft.
Overigens: De witte loper is een luchtschip.
In febr. 2009 heeft Harold Lee - UK ontdekt dat het witte luchtschip afkomstig
is van het Waddington spel dat Astron heet en gemaakt is in
1955.
Het kan heel goed per ongeluk in de Monopoly doos terecht zijn gekomen, maar het
kan ook bewust gedaan zijn om een versie met meer lopers uit te geven.
Kenmerken
van dit spel zijn:
|
Monopoly
staat in open letters boven het "locomotievenplaatje" in het midden van het bord. |
| De doos, het bord en de omslag
van de Spelregels zijn
allemaal bekleed met hetzelfde "imitatie-leder" papier.
Zij hebben ieder een gouden Monopoly sticker met het "locomotieven-plaatje”. |
|
Het Spelregels-mapje bevat zowel de gewone Spelregels
als de Verkorte Spelregels die zijn gedrukt op glanzend, super wit papier.
Ook op de Verkorte Spelregels staat het volledige Monopoly logo. |
|
De
Chance-kaartjes zijn door-en-door geel
, de Community Chest-kaartjes zijn door-en-door roze,
alle twee met ronde hoeken. |
|
De
bankbiljetten zijn in zwart gedrukt op gekleurd papier, in de
waarden: 1 -
5
-10 - 20
- 50 - 100
en 500.
|
|
Deze witte-dozen edities
moeten 7 lopers hebben. Het zijn
platte metalen figuurtjes op voet. De
figuurtjes zijn: luchtschip (wit) - buldozer
- tank - auto
- motorfiets met berijder -
elektrische loc en galjoen (goud, open zeilen).
Noot: Andere edities hebben het galjoen met gesloten zeilen.)
|
|
De huisjes en hotels zijn
van wit plastic met resp. een groen
en rood
overhangend dak en "Made in France" op de onderkant. |
| De dobbelstenen zijn resp. blauw
en rood met witte stippen. |
Versie:
Lange Rood-Wit-Rode
standaard doos - 1ste editie
Trade Mark 711 981
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1957
Afmetingen van de doos: 25,7 x 50,2 cm
Het spel:
Het was Harold Lee - UK die mij vandaag, 24 jan. , 2012 wees op deze heel
bijzondere uitgave!
Deze eerste uitgave van de lange doos met het rood-wit-rode
deksel is daarom zo bijzonder omdat het nog het "locomotievenplaatje"
toont, hetgeen een typisch kenmerk van Waddington is. Dat betekent dus dat het
een spel van vóór 1961 is, het jaar van het nieuwe Parker Brothers copyright.
Andere kenmerken van dit spel zijn:
| De blauwgroene,
kartonnen inlage die zodanig gevouwen is dat er 7 vakjes ontstaan voor
de accessoires. |
|
De 7 lopers zijn dezelfde als die
van de andere uitgaven uit deze periode, nl.: Platte
metalen figuurtjes op een voet.
De figuurtjes
zijn luchtschip
(wit)(ontbreekt hier) - buldozer
- tank - auto
- motor met berijder - elektrische
loc en galjoen (goud, met open zeilen).
Noot: Bij andere edities heeft het galjoengesloten zeilen. |
|
Houten huisjes
en hotels.
|
Versie:
Standaard, zonder ref.nr.
Uitgever: John Waddington Ltd. - 1961/1966
Afmetingen van de doos: 25,7 x 50,2 cm
Het spel:
In eerste instantie lijkt dit spel erg op die volgens Ref.#402 uit de zelfde
tijd. Daarom heeft het geen zin om een foto van het deksel te tonen.
Interessanter is wat de onderkant van de doos laat zien (zie foto). Het vertelt,
in grote letters, waar het spel over gaat.
De hoogte van het deksel is bij dit
spel weer gelijk aan die van de binnendoos.
In het midden van het bord staat Monopoly met open letters en de lopers
zijn dezelfde. Maar de rug van het bord is zwart. De inlage van de
binnendoos is van wit plastic en heeft 7 vakjes voor de accessoires. Er staat
ook op "One of the Waddington's wonderfull games".
De bankbiljetten vermelden geen enkel nummer onder het grote
getal in de cirkel.
De Kans- en Algemeen
Fonds kaartjes zijn resp. door en door lichtgeel
en lichtroze.
De
plastic huizen en hotels
hebben weliswaar een dakrand maar geen schoorsteen.
Het spel was "manufactured in Great Britain".
Versie:
Standaard, zonder ref.nr.
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1962
Afmetingen van de doos: 25,7 x 50,2 cm
Het spel:
Het was Daniel van Zoelen - NL die mij wees op deze "lange
doos" uit de beginperiode, die vrijwel identiek is aan de hiervoor
genoemde.
Waarschijnlijk
zijn deze zg. "rode dozen" met de
2 blauwgroene, opvulstukjes van karton en de 6 papieren bakjes voor de attributen, voorlopers van de hiervoor genoemde
uitgave met plastic inlage, die dus op ca. 1965 gedateerd moet worden.
Omdat de hierna genoemde DeLuxe Editie, met zijn 6 kleine, geel
gekleurde bakjes geschat is in ca. 1962 te zijn uitgegeven, moet déze uitgave
dus ook uit dat jaar zijn.
Versie:
Waddington DeLuxe Editie - brons-kleurig, met
zilveren schubben -
Regd Trade Mark
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1962
Afmetingen van de doos: 25,7 x 50,8 cm
Het spel:
Dit spel is uit de verzameling van David Miller - Morecambe - UK.
Deze vroege uitgave in een lange doos, met zijn ongewone uiterlijk heeft
duidelijk de kenmerken van de "overgangsperiode", zoals:
| De groene
Waddingtons loc die terug rijdt. |
| De dubbele namen op de velden, is typisch voor Waddingtons. |
| Slechts een heel klein zwart vierkantje op het Super Tax veld, is typisch voor Waddingtons. |
| Er staat geen “locomotievenplaatje” meer op het middenveld
van het bord. |
| Onder het woord Monopoly in open letters staat nu de copyright 1961
van Parker Bros.. |
De vraag “Please
enclose 3d. stamp” om een antwoord op vragen te krijgen, aan
het eind van de Spelregels, is een tweede indicatie dat dit spel uit het begin
van de jaren zestig is.
Het brons en zilverkleurige deksel heeft een heel
speciale Waddingtons stickers, met aan de bovenkant het logo van "Suikeroompje
tussen 2 loc's en het £-teken", terwijl het zwarte
veld het bord toont.
Bij nadere beschouwing moet deze feestelijk uitziende, zilveren, sprankelende
doos met zijn 6 gooudkleurige en met (nep) juwelen belegde unieke lopers
(wereldbol, schrijfmachine, draaischijf-telefoon, mandje
met bloemen, paardenhoofd en de (Parker Brothers') schoen)
zijn uitgegeven ter ere van een zeer bijzondere gelegenheid, misschien wel de
viering van Waddington's 25ste jaar van verwantschap met Parker
Brothers?
De binnendoos bevat 6 bakjes, 1 opvulstuk met 6 bakjes voor de
lopers en een Banker's tray.
De Chance- kaartjes zijn door en door lichtbeige;
de Community
Chest- kaartjes lichtrose.
De bankbiljetten zijn in zwart gedrukt op gekleurd papier.
De
plastic huisjes
en hotels zijn hol en hebben overhangende
daken.
Er is 1 blauwe dobbelsteen en 1 rode,
beide met witte stippen.
Versie:
Monopoly Deluxe, zonder Ref.Nr.
Uitgever: John Waddington Ltd. - 1972
Afmetingen van de doos: 27,0 x 51,5 cm
Het spel:
Dit spel lijkt zéér sterk op het Nederlandse spel dat, eveneens in 1972,
uitgegeven werd door Clipper Games & Toys B.V.
Op het mahonie-kleurige deksel staat het
bord in goudopdruk afgebeeld, binnen het veld van 2 vierkanten, zoals wij dat
kennen van de Europese spellen die vanaf 1961 in Frankrijk gemaakt werden.
Eveneens in goud opdruk is het logo van "2 locs met Suikeroompje" met
daaronder het £-teken. Verder verraadt het deksel reeds dat er een carrousel in
de doos zit voor het overzichtelijk bewaren van de eigendomsbewijzen van de
bankier.
In de binnendoos zitten 2 vakkeninlagen van zwart plastic: 1 voor de bankbiljetten
en 1 voor de carrousel, de 6 "gouden" lopers, de huizen
en hotels, de kaartjes en de dobbelstenen.
Op de onderzijde van de binnendoos staan duidelijke afbeeldingen van: de
carrousel, de lopers en de vakkeninlage voor de bankbiljetten.
De gele Chance- en roze
Community Chest kaartjes zijn, zoals gewoonlijk, niet geïllustreerd.
De bankbiljetten zijn van dun papier, waarvan de achterzijde
bedrukt is met het eerder genoemde logo met Suikeroompje.
De plastic huisjes zijn groen en de hotels
zijn rood. Beiden hebben zij alzijdig
overhangende daken en een schoorsteen.
Het spel was "made in Great Britain".
Versie:
Monopoly Deluxe - bruin lederen koffertje
"Registered Trade Mark"
Uitgever: Parker Brothers - 1975
Afmetingen van het koffertje: 9,8 x 54,6 x
4,4 cm
Het spel:
Dit spel is eigendom van Caroline en Ruud Jonker,
Oud-Karspel - NL.
Gezien de werkelijk luxe uitvoering van dit Deluxe spel neem ik aan dat dit een
uitgave is ter ere van het 40 jarig bestaan. Het laatste copyright jaar
dat op het middenveld van het bord wordt genoemd is echter nog
steeds 1961. De rugzijde van het bord is bruin
leder.
In het koffertje zitten weer 2 vakkeninlagen, maar nu van lichtbruin
plastic: 1 voor de bankbiljetten
en 1 voor de carrousel, de 6 "gouden" lopers, de huizen
en hotels, de kaartjes en de dobbelstenen. De vakjes voor
de huizen en hotels zijn afgesloten met een transparant dekseltje. Evenals bij
de spellen van andere landen uit deze periode zijn de houten huisjes en hotels samengesteld uit een wit onderstuk en resp. een groen
en rood dak.
De huur van de onbebouwde Piccadilly is nog gelijk aan die van de beide
andere straten, slechts £22.-.
De hypotheekzijde van de eigendomsbewijzen is rood.
De gele Chance- en roze
Community Chest kaartjes zijn, zoals gewoonlijk, niet geïllustreerd.
Alle kaartjes, ook de eigendomsbewijzen, hebben een gouden randje en
zijn geplastificeerd. Er zitten 2 spare cards bij.
De bankbiljetten zijn in zwart gedrukt op dun, gekleurd papier,
waarvan de achterzijde bedrukt is met het logo "Suikeroompje tussen 2 locs
en £-teken". De waarden zijn resp.:
1 -
5
-10 - 20
- 50 - 100
en 500.
De beide dobbelstenen zijn wit met zwarte stippen.
Het spel was "made in Great Britain".
Versie: Standaard,
Ref. # 402
Uitgever: Waddingtons House of Games Ltd. - ±1984
Afmetingen van de doos: 25,7 x 50,3 cm
Het spel:
Harold Lee -UK heeft vastgesteld dat deze lange doos een uitgave uit
1984 is, ondanks dat de spelregels het jaar1972 vermelden, hetgeen dus betekent
dat er 1972 een zeer grote voorraad spelregels gedrukt is, ofwel zijn deze oude
spelregels op een andere manier in dit spel terechtgekomen
De rugzijde van het bord is rood. Het slappe
deksel van de doos is in de voor Waddingtons zo kenmerkende kleuren rood
- wit - rood, met het logo
"Suikeroompje tussen 2 locs en £-teken" in de bovenste rode
band.
Het bord heeft nog steeds de duidelijke kenmerken van de "overgangsperiode",
zoals:
| De groene
Waddingtons loc die terug rijdt. |
| De dubbele namen op de velden is typisch voor Waddingtons. |
| Slechts een heel klein zwart vierkantje op het
Super Tax veld is typisch voor Waddingtons. |
| Er staat geen “locomotievenplaatje” meer op het middenveld
van het bord. |
| Onder het woord Monopoly in open letters staat nu de
copyright 1961 van Parker Bros.. |
Dit deksel is 5 mm hoger dan de binnendoos. Waarom? De
rugzijde van het bord is rood.
In de witte, slap plastic inlage zitten 8 vakjes voor de toebehoren.
De 6 zwaar-metalen lopers zijn resp.: boot - auto - hoed - hond
- schoen en strijkijzer. De gele
Chance- en roze
Community Chest kaartjes zijn niet geïllustreerd. Opvallend is
dat dit spel 2 blanko reserve- kaartjes heeft voor zowel de
eigendomskaartjes, Kans- en Algemeen Fonds kaartjes.
De huur van de onbebouwde Piccadilly is nog gelijk aan die van de beide
andere straten, slechts £22.-.
De bankbiljetten zijn in zwart gedrukt op dun, gekleurd papier,
waarvan de achterzijde bedrukt is met het logo "Suikeroompje tussen 2 locs
en £-teken". De waarden zijn resp.:
1 -
5
-10 - 20
- 50 - 100
en 500.
De plastic huisjes
zijn groen en de hotels zijn rood.
Beiden hebben zij alzijdig overhangende daken en een schoorsteen.
De beide dobbelstenen zijn zwart met gouden stippen.
Het spel is "manufactured in England".
Versie:
Standaard, Ref. # 44021(1)
Uitgever: Waddingtons Games Ltd. - ±1986
Afmetingen van de doos: 26,1 x 50,3 cm
Het spel:
Op het stevige rood - wit rode
deksel verschijnt (het nieuwe!) Suikeroompje uit de O van Monopoly, terwijl
het oude logo met "Suikeroompje tussen 2 locs met het £-teken"
alleen nog op de randen voorkomt.
Ook nu weer is er een hoogteverschil tussen
deksel en binnendoos van zelfs 8 mm. Is dit wellicht ter bescherming van de
binnendoos? In deze binnendoos zit een rode
vakkeninlage met 8 vakjes.
De 6 zwaar-metalen lopers zijn resp.: boot - auto - hoed - hond
- schoen en strijkijzer. De gele
Chance- en roze
Community Chest kaartjes zijn niet geïllustreerd.
De huur van de onbebouwde Piccadilly is nog gelijk aan die van de beide
andere straten, slechts £22.-.
Ook
bij dit spel zijn 2 blanko reserve- kaartjes voor zowel de
eigendomskaartjes, Kans- als Algemeen Fonds kaartjes.
De bankbiljetten zijn in zwart gedrukt op dun, gekleurd papier,
waarvan de achterzijde bedrukt is met het logo "Suikeroompje tussen 2 locs
en £-teken". De waarden zijn resp.:
1 -
5
-10 - 20
- 50 - 100
en 500.
De plastic huisjes
zijn groen en de hotels zijn rood.
Beiden hebben zij alzijdig overhangende daken en een schoorsteen.
De beide dobbelstenen zijn rood met
witte stippen.
Enkele verschillen met het spel Ref # 402 uit dezelfde periode zijn:
|
De rode letters van het woord Monopoly
op het deksel zijn voorzien van een blauwe
rand. |
|
De eigendomskaartjes zijn rechthoekig, dus geen afgeronde
hoekpunten.
|
|
Op de rug van de Chance- en Community Chest-kaartjes staat
bovendien nog "Monopoly-Registered Trade Mark" en "©All Copyrights
Reserved".
|
|
Bij deze kaartjes is een klein, uitgeknipt
bonnetje "Packing Slip No." met 3 handgeschreven nummers
gevoegd. |
Op de rand van het deksel staat o.a. "All Copyrights reserved. Made and
printed in Great Britain".
|