|
Aantal versies (deel 1+2): 54
Uitgave: 3 oktober, 2006
Aangevuld: 9 september, 2012
|
Met dank aan Elly Manuel voor haar bijdragen.
Inhoud:
|
Leidschepleinspel-
Amsterdam
|
Koeien en Moeien -
Wessanen |
Petropolis, ref.nr.3206
|
Metro-Poly - Amsterdam
|
Money-maker, nr.209
|
|
Anti-jeu-game-,ref.212
|
Petropolis Hema |
|
Anti - Monopoly II, ref.
15880
|
The Game/Dealer McDope
|
|
Koeien & Moeien - CCF
|
|
Hotel, ref.4007NL
1086 en 1186
|
Enterprise
|
Das Kaufmännische Talent,
art.nr.180 29
|
|
Grand Vin/Napa Valley
|
Wonopoly, Amsterdam |
Het Rover Monopoly
|
Homonopolis/Gay
Monopoly
|
|
|
|
|
|
|
|
Versie:
Leidschepleinspel
Auteurs: Scheffer en Dopey -Amsterdam -1942
Uitgevers: Syrinx (Wettig Ged.)
Drukkerij: Ellerman Harms - Amsterdam (=K198)
Afmetingen van het kistje: ca. 50 x 50 cm
Het spel:
Hoewel dit spel slechts met Monopoly gemeen heeft dat er gespeeld wordt
met eigendommen, geld, opdrachtkaartjes, lopers en dobbelstenen
is
dit spel uit W.O. II toch wel interessant om het hier op te nemen. Het komt
uit
de collectie van Fred Horn, die het geschonken heeft aan
het Vlaams Spellenarchief te
Brugge - B.
Het op de Spelregels genoemde K-nummer stamt uit de Tweede Wereldoorlog. Deze
nummers werden vanwege papierschaarste
uitgegeven in de periode 1942 tot 1947.
(Zie
"Het K-nummer
mysterie ontmaskerd"). Het nummer K198 betreft Drukkerij Ellerman
in
Amsterdam. Het spel zit in een kistje, waarin de attributen in aparte kartonnen bakjes opgeslagen
zijn. De eigendommen zijn
natuurlijk allemaal uit Amsterdam. Het zijn 12 café's en bars (geel
onderstreet), 3 eethuizen (rood
onderstreept), 3 theaters (blauw
onderstreept), 2 hotels
(geel-rood
onderstreept) en 4 hoekpunten. De kleuren corresponderen met de zeshoeken die zich op het middenveld van het bord
bevinden.
Het
spel begint bij de "Kring" en
wordt rechtsom gespeeld. De 23 velden zijn respectievelijk:
Leidschenplein theater - City theater -
Stadsschouwburg - Americain - Politie-bureau (hoekpunt) -
Eilders -
Caliënte - Stadt Schänke - Savoy - Caramella - 't Swarte Schaep - Bloemenstal
(hoekpunt) - De Smidse -
Broodje Kootje - Capri - De Bock - Rienstra Oesterbar (hoekpunt)
- 't Gekroond Spinnewiel - Zeeuwsche
Hoek - Arizona - Lido - De Leidsche Poort en De Vliegende Hollander.
De eigendommen hoeven niet gekocht te worden, in de loop van het spel
wordt men eigenaar van een
pand simpelweg om daar als eerste speler op te komen. Een volgende speler die op
dat veld komt is
dan een "klant".
Geld: Bij de aanvang van het spel krijgt elke speler ƒ 75,- om in de
diverse zaken te kunnen uitgeven. Is men zijn geld kwijt dan heeft
men verloren en wordt op zijn/haar eigendommen een bordje
"gesloten"gelegd.
De dobbelstenen: Er hoort één gewone en één pokersteen
bij het spel te zitten. Het gegooide aantal ogen van de gewone
dobbelsteen moet men lopen en bovendien geven zij aan wat de speler in een
Café, Eethuis, Theater of Hotel moet betalen. Wat men
moet investeren leest men af van de betreffende gekleurde zeshoek. Zo moet
bijvoorbeeld voor een hotel op zowel de gele
als de rode
zeshoek gekeken worden.
Gooit men met de pokersteen een "heer" dan is men met een heer uit en
betaalt men één enkele vertering; als
men met een dame uit is, dus gooit men een "vrouw", dan betaalt men
dubbele vertering. Gooit
men met de pokersteen een 10 dan betaalt men 1 vertering maar moet men tevens
een
pechkaartje trekken.Er zijn 13 pechkaartjes.
Gooit men met de pokersteen een 9 dan moet men ook 1 consumptie betalen maar men
krijgt
dan ook een kaartje "tapvergunning", "muziek",
"terras", of "dancing", naar keuze. Deze gebruikt
men dan voor een zaak die men zelf bezit.
Zolang de eigenaar geen "tapvergunning" heeft mag hij slechts
koffie schenken. Heeft een
eigenaar van een zaak ook een muziek-vergunning, dan mag hij ƒ
1,-/consumptie meer
berekenen. Bezit men een terras, dan moet de klant nogmaals met de gewone
dobbelsteen gooien Hij/zij moet nl. op het terras nóg iets
gebruiken.Heeft men een dancing dan betaalt iedere bezoeker ƒ 2,50
toegang, dus met een dame ƒ 5,- . In het politiebureau moet
u een beurt overslaan. Komt u op een hotel, dan moet u een kamer huren
(ƒ 5,-) plus iets drinken en iets eten.
Er wordt doorgespeeld tot er nog maar 1 speler met geld is overgebleven.
Het lijkt mij dat de speelduur van dit spel, met slechts ƒ 75,-, aanzienlijk
korter zal zijn dan van Monopoly!?
Versie: Koeien en
Moeien - Wessanen
"Gezelligheidsspel rondom de boerderij"
Uitgever: Inmerc BV - Wormer - 1974
Afmetingen van de doos: 52 x 26 cm
…………...van het bord: 52 x 52 cm
Het spel:
De firma Wessanen behoort ongetwijfeld tot één van de eersten die zag
dat een monopoly-achtig spel als promotie-item bij velen aan zou slaan.
In de spelregels staat: "… als er één bedrijfstak is waarin elementen
als spanning, geduld en koopmanschap een rol spelen, dan is het toch wel de agrarische
sektor. En het zijn precies die zelfde elementen die in een goed spel óók
thuishoren.
Daarom maakte Wessanen nu een spel over het boerenbedrijf. Een spel over het
kopen en verkopen van land en van koeien, een spel met een markt, een stal, een
zuivelfabriek en een slachterij, allerlei zaken uit het dagelijks leven op een
boerderij."
Bij dit interessante spel gaat het ook weer om het aankopen van eigendommen
en die waardevoller te maken, opdat de opbrengsten daardoor kunnen stijgen.
Op het kleurrijke deksel staat, behalve een vignet met de letters WL ook
een kleurenfoto van een gezin dat dit spel speelt. Op het middelveld van het
slappe bord staat een zon in het centrum. Daaromheen staan getekende,
kleurrijke taferelen van rond de boerderij. Het hele gebeuren is helemaal
agrarisch, want:
|
De 8 lopers zijn boeren (kleine, platte figuurtjes van zwart
plastic). |
|
Er zijn géén straten maar percelen (50 x 50 cm), die per 2 een
groep (kavel) vormen. |
|
Zodra een boer een perceel heeft mag hij er 1 tot maximaal 3 koeien
(van plat, zwart plastic) op zetten. Per kavel mag hij er dus 6 houden,
waardoor de opbrengst per keer dat een andere boer op één van de 2
percelen komt, dus toeneemt. |
|
U betaalt géén huur, maar recht van overpad. |
|
Er zijn geen Kans- en Algemeen Fonds kaartjes, maar 11 velden met
instructies, zoals: Bank - "Op dit vak mag u alle transakties
met de bank afsluiten" en Koe kalft - "Een vermeerdering
van uw veestapel met 1 koe". Verder zijn er nog een Zuivelfabriek,
Landbewerken en een Slachterij. |
|
Het geld bestaat uit bankbiljetten van 20 - 50 en 100 pegels. |
Er zijn géén Gevangenis en Vrij Parkeren, maar wél een Markt,
Belasting en een Stal.
Er wordt met slechts 1 (rode) dobbelsteen
gespeeld.
Winnaar is natuurlijk degene die het meeste bezit aan pegels, percelen en
koeien.
Versie: Petropolis,
ref.nr. 3206
Uitgever: KLEE Nürnberger Spielefabrik - 1975/81
Afmetingen van de doos: 27,3 x 40,1 cm
Het spel:
Vermoedelijk heeft de firma Klee Spielefabrik dit spel in licentie van een
Amerikaanse uitgever gemaakt, omdat op het deksel een foto gebruikt is van het
Amerikaanse spel in een koffertje, waarbij de lopers geheel 3-dimentionaal zijn.
Het doel van dit spel is om zoveel mogelijk olieconsessies te vergaren
en de hoogst mogelijk opbrengst te behalen uit de olie producerende landen.
Hoewel de maker dit spel een "dobbel spel" noemt heeft het alle
elementen van het bekende Monopoly.
Start/Landung (Genf-Flughafen) staat midden op het bord en het spel verloopt
tegen de wijzers van de klok. 27 landen zijn over het stevige bord
verdeeld en elk heeft 1 olieconsessie te vergeven.
Vanaf het vliegveld zijn de 37 velden achtereenvolgens:
Venezuela - Argentinien
- Ekuador - USA
- K
-Telex - Mexiko - Gehen Sie zum
Internationalen Gerichtshof - Aufanken/Zahlen Sie $ 100,000 - Indonesien
- Brunei Mal
- Australien -
China - UDSSR
- Norwegen - Telex - OPEC Konferenz -
Libyen - Algeri
- Nigeria - Gabun
- Falkenjagd in
der Wüste - Internationaler Gerichtshof - Telex - Irak
- Kuwait - Ägypten -
Schardscha - Dubai
- Abu
Dhabi - Nochmal würfeln - Gehen Sie zum Internationalen Gerichtshof -
Oman - Telex -Bahrain
- Katar - Iran
- Vermisst in der
Wüste en Saudi
Arabien.
Afhankelijk van het aantal spelers worden de consessies aan het begin van het
spel onder hen verdeeld; de rest moet gekocht worden.
De oliemagnaten bewegen zich altijd per vliegtuig over het bord voort. Op
of over Take off ontvangt u
P$ 500.000.
De 7 lopers zijn mooie, goudkleurige "emblemen op voet" met
de afbeeldingen van resp. een Sjeik, olievaten, dromedaris, olieopslagtanks,
zwaard, vliegtuig
en tanker.
Het spel verloopt in 3 stappen:
-
Stap 1: De opening, speeltijd 10 minuten. In dit stadium moeten de
olieconsessies die in eerste instantie nog niet onder de spelers verdeeld
waren nu van de Wereldbank gekocht worden.
-
Stap 2: Handel en veiling, speeltijd 5 ó 10 minuten. De nu nog niet
verkochte olieconsessies moeten nu verkocht of geveild worden. Daarna kunnen
de spelers onderling handelen om complete kleurgroepen te verkrijgen.
-
Stap 3: Hoofdspel, speeltijd 60 minuten. De oliemagnaten kunnen nu hun
eigendommen ontsluiten door het bouwen van boortorens (in plaats van
huizen) en tenslotte booreilanden (in plaats van hotels). Verder
verloopt het spel volgens de bekende spelregels.
Alle eigendomskaarten zijn gemaakt van stevig kunststof en bedrukt in
goud.
Het geld bestaat uit onhandig kleine (45 x 75 mm) maar goed uitziende Petrodollar
bankbiljetten van de Wereldbank. In het midden is een cirkel met een dromedaris
(of kameel?) met daar boven de tekst "In Oil we trust". De waarden
zijn resp. P$1.000 - 5.000 -
10.000 - 20.000 -
50.000 - 100.000 en
P$1.000.000
In de plaats van Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn er 25 Telex kaartjes
bestaande uit zwart papier met goud-opdruk. De opdrachten luiden bijv.:
|
De radarinstallatie van uw privé jet is uitgevallen. U moet 1 beurt
overslaan. |
|
U moet voor het Internationale Gerechtshof in Den Haag verschijnen - De
President. |
|
Zware storm: Aan alle booreilanden moeten grote reparaties verricht
worden. U moet voor ieder booreiland P$ 100.000 betalen. |
Het kaartje "Uw politieke invloed heeft geholpen om uw onschuld te
bewijzen. Behoudt deze telex - De President." komt dus overeen met
"Verlaat de Gevangenis zonder betalen".
Op de onderzijde van de doos staat een zwart/wit foto van het bord en de
attributen.
Versie:
Metro-Poly
Ontwerper en maker: Mederwerker van de Lijnwerkplaats - 1977
Afmetingen van het bord: ca. 50 x 50 cm
Het spel:
Van dit spel werden
officieel 11 exemplaren gemaakt ter gelegenheid van de opening van
de eerste
metro lijn te Amsterdam. De spellen werden gemaakt door een medewerker van de
Lijnwerkplaats en deze werden bij de officiele opening van de LIJN aan de
notabelen overhandigd.
Spellenverzamelaar Fred Horn, die ook dít spel uit zijn verzameling geschonken heeft aan het Vlaams Spellenarchief te
Brugge - B. vertelt hierover:
"Toen ik van de directeur van de LIJN, Oskar Daams, die ik zowel uit de
muziek als via mijn werk kende (ik was in onderhandeling met hem over een aanpassing
van de organisatie van de Lijnwerkplaats), hoorde van het spel bracht hij
me in contact met de medewerker die de 11 stuks had samengesteld. Deze was
bereid om speciaal voor mij nog een 12e spel te maken voor mijn
verzameling."
Dat 12e spel is hier afgebeeld en bevindt zich nu in het Vlaams Spellenarchief te Brugge.
<< Wat is de relatie tussen deze Vlaamse cartograaf
Gerardus Mercator, uit de 16de eeuw, en dit Metro-spel?
Enkele notities bij het bord:
Op de Start-hoek staat vermeld: "Op tijd gemeld. U
ontvangt ƒ 20.000
De 4 stations zijn respectievelijk: CVL - B&B - CAB - S&T
(zijn dit tegenwoordig betaande stations of waren het "werkstations"?)
Versie: Money-maker,
nr. 209
Motel Spiel*Motel game*Motel spel*Joue de motel
Uitgever: Hanky Panky Toys - Hoorn - ±1977
Afmetingen van de doos: 32,7 x 43,2 cm
van het bord: 41 x 41 cm
Het spel:
Gezien het nummer van dit spel is het waarschijnlijk in de zelfde periode
uitgegeven als het Anti .. jeu - game - spel -spiel dat hierna besproken
wordt. Kennelijk had Jack Monshouwer, de eigenaar van de toenmalige
uitgeverij Hanky Panky Toys, zich toegelegd op Monopoly-achtige spellen, want
ook bij dit spel gaat het om het verkrijgen van bezittingen (stadsdelen),
waarbij men wegrestaurants (R = wit) en motels (M
= rood) kan bouwen. Ook maakte hij
er een gewoonte van om er Europese spellen van te maken, want ook nu zijn
de Service (S)- en All-Risk (AR)-kaartjes (vergelijkbaar met de
Kans- en Algemeen Fonds-kaartjes) in 4 talen, t.w.: Nederlands, Engels,
Frans en Duits. Als u een Service-kaartje trekt moet u benzine betalen. Enkele
All-Risk-kaartjes zeggen bijv.: "U koopt nieuwe auto - 5000 euro
bijbetalen" en "U wint 1e prijs in de
Autorally - 1500 euro".
Vanaf Start (waar u 1600 Euro ontvangt) staan de benzinestations steeds in West
en Oost van de volgende steden: Berlin - Paris - London - Kopenhagen - Luxembourg -
Bern - Milano - Brussels - Amsterdam en Vienna. In het
midden van elke zijde is een benzinemaatschappij, resp.: Shell - Chevron - Esso
en Mobil. En dan zijn er nog de 2 velden Car Repair en Taxi, overigens op andere
plaatsen dan het Electriciteitsbedrijf en Waterleiding.
De lopers bestaan uit 4 plastic personenauto's en 2 benzineauto's. Het geld
bestaat uit Euro bankbiljetten met de waarden 10 - 25 - 100 - 1000 en
5000.
De rugzijde van het bord is groen of rood.
Versie: Anti ..
jeu – game – spel – spiel ®, ref. 212
The "Bust~the~Trust!" Game
Uitgever: a Hanky Panky product - 1977
Afmetingen van de doos: 25 x 48 cm
Het spel:
Dit spel stamt uit de kortstondige periode dat het Ralph Anspach verboden was om
de naam Anti-Monopoly te voeren. Daarom heeft deze "vechter tegen het
Charles Darrow verzinsel" in Amerika een 40.000 spellen Anti-Monopoly van
de markt moeten halen. Hij ging voort met hetzelfde spel onder de naam anti. De grondgedachte
van het spel is een einde te maken aan de monopolistische praktijken van de 3-maatschappijencombinaties
op het bord. Dit wordt ook wel trustbusting (Trustbreken) genoemd en de spelers
heten dan trustbusters. De winnende trustbuster is de speler die aan het
einde van het spel het hoogste aantal social-credit punten en euro's
heeft gehaald.
Er zijn 3 soorten van maatschappijcombinaties:
|
Oligopoly-combinatie die wordt aangeduid met 1 aanklachtcirkel O |
|
Trust-combinatie die wordt aangeduid met 2 aanklachtcirkels OO |
|
Monopoly-combinatie die wordt aangeduid met 3 aanklachtcirkels OOO |
"Aanklagen" doet u door een klein, rond fiche van dezelfde kleur
als uw loper op zo'n cirkeltje te leggen. Als alle aanklachtcirkels van 1
combinatie bedekt zijn, dan is er aan de monopolistische praktijken van de
combinatie een einde gekomen. Een aanklachtfiche kan van de "Begrotings-commissaris"
gekocht worden voor 100 Euro. Als de B-C geld leent aan een speler, dan
verstrekt hij gelijktijdig een Social-Credit biljet als schuldbewijs.
Er zijn 36 postbus kaarten, die gunstige of ongunstige berichten geven,
zoals:
|
"Studenten vrijwilligers werken in uw bureau. U mag uw volgende
aanklacht doen zonder te betalen." |
|
"Door politieke druk is uw anti-trust werk nadelig beinvloed.
VERWIJDER EEN VAN UW AANKLACHTFICHES VAN HET BORD zonder vergoeding van de
begrotingscommissaris." |
Spelers die op de rechtbank terecht komen moeten daarna niet dubbel
gooien, want dan "zijn zij schuldig bevonden aan belediging van de
rechtbank" en moeten zij een boete betalen van 50 Euro.
Dit spel kan op 3 manieren gespeeld worden:
|
Basisspel: Hierbij wordt het verloop van het spel bepaald door toeval. |
|
Krap-budgetspel: De trustbusters beginnen met minder geld. |
|
Handelsspel: De trustbusters mogen hierbij aanklachten onderling ruilen. |
Er zijn 2 uitvoeringen van het bord: geplastificeerd (met
"NEW" en "With Partyproof Gameboard" op het deksel) of niet
geplastificeerd. De rugzijde van het bord is blauw.
Deze versie van het spel is tweetalig: Frans en Nederlands, maar er is
ook een Duits- en Engelstalige uitvoering.
Versie: Petropolis,
zonder ref. nr.
Uitgever: KLEE/HEMA B.V. - Amsterdam - ±1980
Afmetingen van de doos: 27,3 x 40,1 cm
Het spel:
Deze uitgave van de Hema is gelijk aan de originele uitgave van Klee
Spielefabrik. De uitvoering wijkt slechts op de volgende punten af:
|
de Telex-kaartjes zijn veel kleiner, nl. 45 x 67 mm. Die van het
onderzochte spel waren geplastificeerd, maar
dat kan
wellicht door de vorige eigenaar gedaan zijn. |
|
de 7 lopers zijn slechts grijze
"emblemen op voet". |
|
de zwarte boortorens (vergelijkbaar met huizen) en witte booreilanden
(vergelijkbaar met hotels) hebben géén goud-opdruk. |
|
de vakkeninlage is van slap, groen
plastic i.p.v. stevig zwart plastic. |
|
het bord wordt met de speelzijde naar buiten gevouwen. De rug is
wit. |
|
de onderzijde van de doos heeft géén foto van het bord en de
accessoires. |
Versie: Anti-Monopoly
, ref. 615/0212
Uitgever: Hanky Panky Toys -Tenerife -1984
Afmetingen van de doos: 25,3 x 48,8 cm
Het spel:
Met grote letters staat op de deksel van de doos: "DIT SPEL IS NIET
GEPRODUCEERD ONDER LICENTIE VAN PARKER BROTHERS, DE MAKERS VAN MONOPOLY
SPEL-ONDERDELEN." Maar verder heeft het er uiterlijk toch erg veel
overeenkomsten mee, t.w.:
|
De doos heeft bijna de zelfde afmetingen. |
|
Rood is de hoofdkleur. |
|
Er is zelfs een soort Suikeroompje. |
|
De Monopolies zijn gekleurde groepen die overeenkomen met de "straten". |
|
Er zijn géén Kans en Algemeen Fonds kaartjes, maar wél Postbus
- kaartjes. |
|
In plaats van bezittingen in de vorm van huizen en hotels, gaat het hier
om aanklachten in de vorm van kleine, zwarte, ronde fiches. |
|
In plaats van een gevangenis is hier sprake van een gerechtshof waar je
moet blijven als je dubbel gooit. |
|
De kassier geeft aan het begin van het spel iedere speler 1500 Euro. |
|
Ook hier is de winnaar diegene die tenslotte het meeste geld heeft. |
Vreemd genoeg heet het "Een spel voor Kinderen" te zijn, hoewel het
ook nu weer om oligopolies, trusts en monopolies gaat. In deze versie
zijn er een aantal maatschappijen gelijk aan die van het vorige spel, zoals de Auto- en enkele
Staal-maatschappijen, maar de meeste wijken af en klinken
internationaler, zoals Oslo Aluminium en General Toys Australia.
Omdat in deze versie de aanklachtfiches allemaal zwart zijn,
krijgt de speler die een combinatie toegewezen heeft gekregen een soort eigendomsbewijzen.
De rugzijde van het bord is rood. Op de
onderkant van de doos staat een zwart/wit afbeelding van het bord en de inhoud
van de doos.
Dit spel is niet tweetalig.
Versie: Anti-Monopoly
II, ref. 15880
Uitgever: Hanky Panky Toys/Selecta - 1984
Afmetingen van de doos: 25,3 x 48,8 cm
Het spel:
Anti-Monopoly II is een verbeterde versie van het oorspronkelijke spel dat de
Quakers in Atlantic City ooit monopoly noemden. Professor Ralph Anspach
bedacht het en professor Irvin Hentzel deed het wiskundige gedeelte er
van.
In Anti-Monopoly II volgen de spelers óf de spelregels voor monopoly óf
die voor mededinging (concurrentie), hetgeen vóór de aanvang van het
spel vastgelegd wordt.
Concurrenten ("Anti") berekenen een
redelijke rente, gaan meteen bouwen zodra zij een eigendom hebben, zetten daar
maximaal 4 huizen (groen) op, waarna
zij een hotel (rood) bouwen,
en beginnen af en toe een Prijzenoorlog. Daarentegen dwingen Monopolisten
("M") een monopoly-hoge rente van hun arme huurders af, bouwen
alleen nadat ze de hele groep van één kleur hebben, beperken de voorzieningen
door slechts 3 huizen op hun eigendommen te bouwen, waarna ook zij een hotel
(rood) mogen bouwen, en gaan af
en toe naar de Gevangenis.
De brave spelers zijn de kleine ondernemers en de slechterikken
zijn de monopolisten. Omdat de spelers niet volgens de zelfde regels spelen,
wordt eerlijkheid verkregen met een gepatenteerd systeem om de win-kansen gelijk
te maken, een techniek die mogelijk werd door het computertijdperk.
Anti-Monopoly II vereist meer subtiliteit en strategisch denken dan Monopoly,
omdat concurrenten in het begin van het spel meer geld verdienen dan
monopolisten, maar monopolisten kunnen dat later weer inhalen, zeker als
concurrenten niet goed op hun geld passen. Dit lost een zwak punt op van andere
spellen, waar men vaak al vanaf het begin weet wie of er gaat winnen, zelfs al
sleept het spel zich nog lange tijd voort.
Het is een Europees spel met straten uit 11 landen, t.w.: 2
uit Brussel, 3 uit Amsterdam, 3 uit Helsinki, 3 uit Paris, [Kopenhagen +
Oslo + Stockholm], [Dublin + Edinburgh + Cardiff], 3 uit London en tenslotte 2 uit
Berlijn. De kleuren van de straten zijn vanaf Start: lichtgroen,
roodbruin,
lila, bruin,
blauw, paars,
lichtbruin en rood.
Electriciteitsbedrijf = Eurolectra en Waterleiding = Eurogas. In het midden van
elke zijde van dit blauwe bord vindt u resp.
Eurorail, Eurotour, Eurotrans en Euroair.
In plaats van Kans en Algemeen Fonds kaartjes zijn er 25 Kaartjes voor Kleine
Ondernemers ("Anti") en 25 Kaartjes voor Groot-Kapitalisten
("M"). Dit zijn witte kaartjes met leuke illustraties en teksten.
Evenals bij Anti-Monopoly, ref.615/0212 is de geldeenheid de Euro. Op
de eigendommen moeten "gewoon" huizen en hotels gebouwd worden,
maar de kleine ondernemer betaalt slechts de helft van de huur.
De lopers zijn 6 Mens-Erger-Je-Niet-pionnetjes van hout.
Versie: The Game
Uitgever: Warren Bros.& Assc. V.O.F. - Den Haag - ±1985
Afmetingen van de koker: 10,6 (diam.) x 50,0 cm
van het bord: 45,6 x 45,6 cm
Het spel:
Dit is een in Nederland vervaardigd tweetalig spel, waarbij alle velden
van het slappe bord van stevige kunststof en de teksten op de kaartjes in het Engels
staan, maar op de bankbiljetten staat de valuta (!) aangegeven als "zwart
geld". (Het andere Nederlandse spel in twee talen is HOMOnoPOLIS uit
1994).
Het bord zit opgerold in een koker, waarin ook de attributen van
het spel zitten. (Een ander spel in een koker is het Amerikaanse spel "Salt
lake City – THE GAME OF MONOGAMY" uit 1990 en ook weer de opvolger
van deze drugs-uitgave)
Doel van het spel is om Superfly te worden. Elke keer als u van één
van de 4 drugs de vereiste hoeveelheid heeft vergaard bent u dáárin
Superfly. Maar u bent pas winnaar van het spel als u 4x Superfly bent geworden.
Hiertoe gaat u die drugs kopen in havens in de drugs-producerende gebieden en
verkopen in de drugs-consumerende gebieden. Hierbij maakt u gebruik van Heavies
(lijfwachten, in de gedaante van een plastic pionnetje, 4 per speler).
Gewoonlijk worden zij ingezet op de 3de zijde van het bord, tussen de
Gevangenis en "Pay Surtax".
Heavies zijn te gebruiken om Open Deals in beslag te nemen van spelers
die op Heavies landen. Daarna moeten zij echter weer aan de Bank afgestaan
worden.
Er zijn 4 groene Buy ports: Bombay
- Kathmandu (een haven in de bergen van Nepal, vlak bij de Mount
Everest?) - Beirut en Durban. Zij liggen langs de 1ste zijde van het bord. Een haven mag
slechts binnengevaren worden als u de groene
visum kaart voor die haven bezit. Er zijn in totaal 24 groene
Buy Port cards.
De 4 gele
Sell ports zijn: Amsterdam - London - New York - en Munich (München, een stad die
midden
in Duitsland ligt, ver van enige zee). Zij liggen langs de 4de
zijde van het
bord. Een haven mag slechts binnengevaren worden als u de gele
visum kaart voor die haven bezit. Er zijn in totaal 24 gele
Sell Port cards.
De 24 blauwe Deal cards
worden door de Bank verhandeld. Elke Deal card vertegenwoordigt een hoeveelheid
drugs. Op de kaart staat aangegeven wat hij kost, resp. wat hij opbrengt,
afhankelijk van de plaats in de haven. Hoe verder u een Buy port binnenloopt,
hoe goedkoper het is een deal te kopen en, hoe verder u een Sell port
binnenloopt hoe meer u voor uw deal kan krijgen. Een Open Deal is een blauwe
kaart die u open voor u op tafel heeft liggen en nog verkocht moet worden in een
Sell port.
Bij het spel is een score-blokje, waarop per speler genoteerd wordt
hoeveel hij aan Open Deals verkocht heeft aan de bank. Het gaat om:
|
Hash (per 380 w) |
|
Grass (per 750 w) |
|
Coke (per 150 oz.) |
|
Acid (per 250,000) |
Als een speler Superfly in een drug bereikt heeft, komt er een "S"
in het vakje te staan om zijn status aan te geven.
Op elke zijde van het bord zijn 2 rode
Instant Karma velden, waarop u één van de 24 rode
Karma cards moet trekken. U krijgt dan te maken met opdrachten als:
|
Your Heavies get heavy, costs you $ 30,000 = Uw lijfwachten zijn high; dat
kost u $ 30.000. |
|
Hijack a plane, fly to any port = Kaap een vliegtuig en vlieg naar een
haven van uw keuze. |
|
Gun card – Hiermee kunt u een Heavie uitschakelen en dus uw Open Deal
terugkrijgen! |
|
Bad dope, pay Surtax on your deals = Slechte drugs, betaal belasting (als
aangegeven op uw blauwe kaart) over al
uw deals. |
Er zijn 2 velden, waarvan de zin en betekenis een achtelose
niet-drugsgebruiker wel grotendeels zal ontgaan.
Temeer daar de opdrachten naar
believen omgedraaid mogen worden, want:
|
Roll a joint. Als u hierop komt moet u een joint draaien en mag u pas weer doorspelen als u hiermee klaar bent
én de joint brandt. |
|
Make the thea. Als u hierop komt moet u hete thee voor alle spelers maken en mag u pas weer doorspelen als u
iedereen voorzien heeft. |
De 5 lopers zijn onhandig kleine, gekleurde oorlogsschepen van
gietijzer, met de tekst "captain" op de onderzijde. De 4 verschillende
bankbiljetten hebben resp. de waarde 1.000 - 5.000 - 10.000 en 50.000.
Er zijn 3 dobbelstenen in het spel, want als u Superfly bent mag u
desgewenst ook met alle 3 de dobbelstenen gooien.
Al sedert 1971 wordt
een soortgelijk spel in Amerika verkocht onder de naam Dealer McDope -
Dealing Game. Er zijn grote overeenkomsten, maar ook verschillen t.o.
van het Nederlandse spel, hetgeen moge blijken uit onderstaande tabel en
nevenstaande foto:
THE GAME - ±1985
|
DEALER McDOPE - 1971
|
bord (45,6x45,6 cm) in koker
|
bord (43,2x56,4 cm) 2x gevouwen in vierkante doos
|
9 velden tussen de hoekpunten
|
13 en 9 velden tussen de hoekpunten
|
4 inkoophavens aan zijde 2:
Bombay-Kathmandu-Beirut en Durban
|
7 inkoophavens aan zijde 2: Acapulco-Panama
City-Guadalajara-Beirut-Kabul- Kathmandu en Bankok
|
4 verkoophavens in westerse steden:
Amsterdam-London-New York en München
|
7 verkoophavens, vnl. in USA: London-Boston-New York-
Cleveland-Chicago-Los Angeles en San Francisco
|
10 aanlegplaatsen per haven; alleen belangrijk voor de
prijzen
|
12 aanlegplaatsen per haven; elke veld met eigen hindernis
|
op elke zijde 2 rode
Instant Karma velden
|
op elke zijde 2 groene
Karmic velden
|
"zwart" geld
|
dollars van de "Bank of Lady Jane"
|
"Lijfwachten" die drugs in beslag nemen
|
"Bust cards" en de "Prison" bepalen uw
lot
|
In 1999 is "de opvolger" van dit spel verschenen onder de naam
"AMSTERDAM Love it, ...or
leave it!".
De prijs van de laatste exemplaren van dit spel bedroeg in juli 1999 f 55,-.
Versie: Koeien
& Moeien - CCF
Uitgever: Inmerc BV - Wormer - okt. 1985
Afmetingen van de doos: 32 x 26 cm
van het bord: 48 x 48 cm
Het spel:
Dit spel werd, naar analogie van de uitgave van Wessanen in 1974, uitgegeven in
samenwerking tussen het blad "De Boerderij" en de toenmalige "Cooperatieve
Condens Fabriek" te Leeuwarden (nu Coberco) .
In de spelregels staat: "Dit spel … werd in eerste instantie gemaakt voor
allen die op een of andere manier een agrarisch of aanverwant beroep
uitoefenen.
U zult te maken krijgen met superheffing, noodslachting, verkaveling,
EG-spelregels en met kalverende koeien." Hiermede is meteen het woord
"moeien" (zorgen) toegelicht.
Op het deksel staat een afbeelding van het bord en een plaatje met de
tekst Boerderij. Op het middenveld van het 2x gevouwen bord staat een
polderlandschap met een aantal boerderijen. Het hele gebeuren is danook geheel
agrarisch.
De spelregels zijn gelijk aan de versie van Wessanen uit 1974. De uitvoering
wijkt echter enigszins af, want:
|
Er zijn slechts 6 lopers (de boeren), bestaande uit
gekleurde, houten figuurtjes die kunnen staan. |
|
De koeien zijn van zwart hout en kunnen ook staan. |
|
In plaats van een Bank is hier een Veemarkt met de opdracht "U
mag voor elk perceel dat u bezit 1 koe kopen en meteen in de wei
plaatsen". |
|
Het geld is sedert de uitgave van Wessanen in 1974 belangrijk
gedevalueerd, want het bestaat nu uit bankbiljetten van 100 - 500 en
1000 pegels. |
|
Er wordt met slechts 1 (witte) dobbelsteen gespeeld. Er zijn géén
Gevangenis en Vrij Parkeren, maar wél een Landbewerken, Superheffing,
Noodslachting en EG-landbouwbeleid. |
Winnaar is natuurlijk weer degene die het meeste bezit aan pegels, percelen
en koeien!
Versie: Ga
verder naar KALVERSTRAAT
Uitgever: Parker Bros./Kenner Parker - 1985
Afmetingen van de doos: 26 x 50,6 cm
Het spel:
De subtitel van het spel zegt "Wordt de rijkste onroerend goed magnaat in
de Kalverstraat". Zelfs de bij het spel behorende "Fortuinkaarten"
hebben op de rugzijde de afbeelding van "Uncle Penny bags". Dit zijn
dus redenen genoeg om dit spel, dat Parker Bros. sedert 1985 uitgeeft, op te
nemen in de verzameling Monopoly-spellen. Qua opzet wijkt het echter geheel van
Monopoly af:
Het bord is langwerpig: 22,5 x 89 cm en bevat 4 gekleurde groepen van
elk 5 terreinen, waarvan de maximaal 4 spelers de eigendomsbewijzen
moeten vergaren.
De 4 lopers zijn resp. Kinderwagen
- Rolschaats - Zeilboot
en Brommer. Er zijn 3
dobbelstenen, waarvan er 1 wit is en voorzien van de letters F (fortuin),
W (willekeurig) en op de andere 4 zijden een kleur van de 4 terreinen.
Verder zijn er 80 warenhuizen, 20 per kleur van de lopers. Afhankelijk
van het aantal deelnemende spelers, krijgt elke speler 14 tot 20 warenhuizen.
Deze moet hij, afhankelijk van het gegooide aantal ogen, op terreinen naar keuze
gaan bouwen. De Fortuinkaarten helpen hierbij. De loper wordt steeds op
het veld geplaatst dat overeenkomt met het totaal van de eigendomsbewijzen dat
de speler bezit. De speler kan niet meer deelnemen als hij geen warenhuizen meer
heeft. De winnaar is natuurlijk degene die tenslotte de meeste eigendommen
heeft. Op het deksel van de doos staat een "jaren '20"- achtige
tekening van een winkelstraat met een Rolls Royce-achtige auto.
Het spel is in Frankrijk vervaardigd.
De prijs bedroeg in januari 1993: f 24,95 (€ 11,34).
Identieke spellen zijn Bau auf der Schlossallee (D), Advance to
Boardwalk (USA) en Parco della Vittoria (I).
Versie: Hotel, ref. 4007- NL1086 en 1186
"Het spel van rijkdom, macht en glamour"
Uitgever: MB International B.V. - 1986
Afmetingen van de doos: 32,5 x 50,5 x 5,0 cm
Het spel:
De doos van dit spel is nogal volumineus omdat er heel wat ruimte nodig
is voor de 8 hotels, het bankgebouw en het Stadhuis. De gebouwen
van hotel President en Fuyijama zijn nl. al skyscrapers. Op het speelbord
is een circuit uitgezet dat aan beide zijden voorzien is van een zwarte
rand voor het plaatsen van de Entree's voor de hotels. Tegenover de Bank
is een gele streep, bij het passeren waarvan u f
2000 krijgt. De gele
streep
tegenover het Stadhuis geeft recht tot het kopen van Entree's.
De velden van het
circuit bestaan voornamelijk uit Aankoop- en Bouwvergunning-vakjes. Als u
op een Aankoopvakje komt mag u een grondstuk kopen dat aan één van de zijden
van dat vakje grenst. Op een Bouwvergunningvakje moet u met de speciale witte
dobbelsteen gooien:
Rood = U krijgt géén bouwvergunning
Groen = U moet nu bouwen
H = het bouwen kost u niets
2 = het bouwen kost u 2x de normale prijs
Behalve een hoofdgebouw kunt u ook uitbreiden met bijgebouwen en
"Faciliteiten". Het meest luxe hotel is tenslotte (!) Waikiki
met 4 Uitbreidingen en de Faciliteiten, waardoor het een 5-sterren hotel
geworden is. Het eenvoudigste hotel heet Boomerang en heeft naast het
hoofdgebouw alleen de Faciliteiten (max. 2 sterren).
De 4 spelers verkrijgen hun inkomsten van de andere spelers op het moment
dat deze op een vakje komen waarop een Entree van één van hun hotels staat. De
speler gooit daartoe de rode
dobbelsteen opnieuw. Het aantal ogen = het aantal nachten dat hij in het hotel
zal verblijven. De prijs daarvoor is afhankelijk van het aantal sterren van het
hotel.
De winnaar heeft tenslotte alle hotels.
Een heel leuk spel dat echt wel thuishoort in de verzameling van iedere Monopoly-spellen
verzamelaar.
Versie: Enterprise
"Op jacht naar grondstoffen"
Uitgever: Novib/Gast aan Tafel - Den Haag - 1986
Afmetingen van de doos: 4 x 24,5 48,5 cm
van het bord: 47 x 60,4 cm
Het spel:
In het voorwoord bij dit spel staat o.a.:
"… Enterprise geeft
spelenderwijs inzicht in een aantal aspecten van de wereld van grondstoffen en
produkten. De opdrachten in het spel benaderen de realiteit van onze wereld en
de werkelijkheid van de handelsproblemen van de Derde Wereld. Maar niet helemaal
…
Immers, in de wereld van vandaag kunnen we niet zeggen dat iedereen gelijke
kansen heeft op een redelijke economische ontwikkeling. Vele Derde Wereldlanden
moeten het gelag betalen.
De schuldenlasten stapelen zich op. De industriële
achterstand loopt op. De armen worden armer"
Inderdaad is dit een zéér interessant monopoly-achtig spel met geheel eigen
opzet. Het uit 3 delen gevouwen bord bevat tussen de hoekpunt 30
grondstoffenvelden, waarvan de aankoopprijs vanaf Start oploopt van
f 500,- (voor jute) tot f 6.000,- (voor
olie). Deze velden kunnen bebouwd worden met 1
(blauw) bedrijfje en vervolgens 1
(rode) fabriek. Uiteraard betaalt u
bij aankomst op een veld het minst als het nog niet bebouwd is en het meest als
u de hele groep van een grondstof bezit, terwijl deze ook bebouwd is met een
fabriek.
De grondstoffen zijn resp. jute, katoen, hout, rubber, cacao, thee, koffie,
wind, zon, water, rijst, graan, vis, vlees, tin, koper, ijzer, steenkool,
aardgas en olie.
In de eerste van de 2 ronden van het spel moet u zoveel mogelijk
grondstoffenvelden vergaren (maar in de loop van het hele spel kunt u ze ook
weer verliezen als de volgende bezoeker van dat veld het beslist wil
aanschaffen, al of niet bebouwd. Hij moet u echter in ieder geval de opbrengst
betalen. Besluit hij te kopen dan kost hem dat de aanschaf- en bouwkosten
plus f 5.000,- "overdrachtsbelasting" voor de bank).
In volgorde van beëindigen van deze 2 ronden mag u bij de aanvang van de
tweede ronde een land kiezen. Er zijn 3 soorten landen:
|
Industrielanden (Verenigde Staten, Sovjet-Unie, Japan en de
Europese Gemeenschap). Om zo'n land te verkrijgen moet u 3
grondstoffen bezitten die op deze Landenkaarten voorkomen. |
|
Nieuwe industrielanden (Indonesië, Brazilië en Egypte). Om zo'n
land te verkrijgen moet u 2 grondstoffen bezitten die op deze Landenkaarten
voorkomen. |
|
Ontwikkelingslanden (Peru, Tanzania en Bangladesh). Om zo'n land te
verkrijgen moet u 1 grondstof bezitten die op deze Landenkaarten
voorkomen. |
Elke speler zet zijn land op een standaardje.
Vervolgens gaat eenieder proberen een hele Produktgroep aan te kopen,
bijv. olie, steenkool en aardgas. De opbrengst per bezoek is dan
nl. al het dubbele. Als het hem daarna lukt om de hele Produktgroep te bebouwen
met fabrieken dan mag hij zich Multinational noemen. Als u in deze
hoedanigheid 2x over Start bent gekomen dan ben u winnaar.
Maar het wordt u onderweg wel moeilijk gemaakt, want als een medespeler op één
van uw velden komt dan mag hij (na eerst aan zijn verplichtingen te hebben
voldaan) die grondstof (met de bebouwing) van u overnemen! Daarmee bent u als
Multinational gebroken. Als u echter al met 2 Produktgroepen
Multinational was dan blijft u dat dus nog, maar nu over slechts 1 groep. Had u
maar 1 groep, dan moet u nu uw Multinationalkaart inleveren en krijgt u over Start ook niet meer de hoge uitkering van uw jaarproduktie.
De 3 andere hoekpunten van het bord zijn:
-
De Wereldbank. Hier betaalt de bank u een extraatje, enwel:
|
2x uw jaarproduktie als u een ontwikkelingsland bent |
|
1x uw jaarproduktie als u een nieuw industrieland bent |
|
helemaal niets als u een industrieland bent, en |
|
als u multinational bent moet u f 10.000,- betalen aan het land met
het laagste inkomen. |
De Projektenpot. Dit is voor de arme Ontwikkelingslanden, die hier
dus niet hoeven te betalen. In tegendeel, dat wat in de pot zit mag
meegenomen worden. Als u géén Ontwikkelingsland bent moet u óf een beurt
overslaan, óf f 1.000,- in de Projektenpot stoppen.
De UNCTAD. Op dit hoekpunt wordt u doorgestuurd naar Start
om daar uw jaarproduktie te innen. De multinationals echter hebben pech want
die worden teruggestuurd en ontvangen dus niets.
In plaats van Kans- en Algemeen Fondskaartjes zijn er Nieuws en Telegramkaartjes:
|
Een Nieuwsbericht wordt omgekeerd boven op de stapel gelegd en geldt voor iedere
speler, net zo lang tot er een nieuwe getrokken wordt. |
|
De melding in een Telegram is alleen voor uzelf. |
Bijzonder en interessant is ook het bijgeleverde boekje "Een index op
alle voorkomende begrippen in Enterprise". De oplage van dit spel was 9.000
stuks.
De prijs van dit spel bedroeg bij de uitgave in 1986: f 49,50.
Versie: Das kaufmännische
Talent, art.nr.180 29
"Het Internationale Geldspel"
Uitgever: Peri Spiele/Stomo Spiele - Austria - ±1987?
Afmetingen van de doos: 26,0 x 50,4 x 4,4 cm
Het spel:
De Oostenrijkse uitgever van dit geheel nederlandstalige spel noemt deze
uitvoering Europa de Luxe. (De eenvoudiger versie wordt besproken bij de
Oostenrijkse spellen.)
De doos is bruin
bedrukt met o.a. een cirkel met de bankbiljetten van de diverse landen,
met daaroverheen de letters DKT. De plastic vakkenindeling in de binnendoos is
van mooie, doffe beige bekleding voorzien.
Op het middenveld van het slappe, plastic, maar fraaie, speelbord staan
foto's (met een gekleurde stip) van de (hoofd)steden waarvan de straten
zijn opgenomen, t.w.:
Amsterdam, Bruxelles, Frankfurt, Zurich, Wien, Paris, München en London. (In de oudere Duits/Franse versie zijn de straten uit
Frankfurt en London vervangen door die van Hamburg en Berlijn).
Behalve deze
straten zijn er ook nog Fabrieksinstallaties en Vervoersondernemingen, waaronder
Sporweg (taalfoutje!). Op de 3 hoekpunten staat resp.: Wetsovertreding,
10% Heffing ineens en Arrest. (De Gevangenis staat dus op een andere plaats.) Op het
middenveld moeten de 15 Kans-kaarten en 15 Bank-kaarten gelegd
worden.
Het geld bestaat uit zowel bankbiljetten als ronde, hardplastic munten
met gouden rand. Bij Start ontvangt u 20.000 "eenheden".
De 6 lopers zijn plastic "poppetjes zonder armen en benen".
Er zijn 32 rode, plastic huizen
(met dakrand) en 8 beige, plastic
hotels (met dakrand). Op de Fabrieksterreinen en bij de
Vervoersondernemingen betaalt u voor de vracht.
Opvallend bij dit spel is de kegel, een pionnetje dat bij één van de
nummers van 1 t/m 40 aan de rand van zijde 1 van het bord gezet moet worden om
het aantal speelrondes te tellen.
Dit spel werd in juli 1997 gekocht.
Versie:
Grand Vin
"Het grote Franse wijnspel"
Uitgever: SOPEXA Nederland - Inmerc B.V. - Wormer - sept.1988
Afmetingen van de doos: 26 x 50 cm
Het spel:
In zijn voorwoord schrijft Robert Leenaers, de ontwerper van dit leerzame
spel:
"Grand Vin is een gezelschapsspel, een spel dat met alle elementen
van wijn speelt. Iedere ronde koopt en verkoopt u châteaux, huurt u plukkers,
koopt, verkoopt en ruilt u vaten, flessen en kurken om zo geld te verdienen voor
de volgende ronde, een volgend wijnjaar en geleidelijk uw bezit uit te breiden.
Dit is een uniek wijnspel, dat natuurlijk pas echt goed tot zijn recht komt
onder het genot van een glas Franse wijn!"
Dit is ook precies de omschrijving van een monopoly-achtig spel, reden waarom
het zeker in deze Catalogus thuishoort.
Het spel moet met 2 tot 4 personen gespeeld worden. Iedere speler krijgt een
kaart van één van de 4 Franse wijngebieden Loire - Bourgogne - Bordeaux
en Côtes du Rhône. In ieder gebied is plaats voor 12 châteaux.
Ter leringhe ende vermaak staan op deze kaarten nauwkeurig de druivensoorten
vermeld, terwijl op de bijbehorende eigendomskaartjes een afbeelding staat van
een etiket van een bestaand château.
Trefwoorden in dit spel zijn:
|
Wijnkalender:
Op het middenveld van het bord staat een tabel met jaarrondes
van 0 t/m 4. Omdat deze essentieel zijn in dit spel moeten deze per speler
worden bijgehouden, reden waarom iedere speler 2 lopers heeft! De 2de
loper moet op het juiste vakje van deze kalender gezet worden. |
|
Velden op het bord zijn:
|
4x Plukkers: Deze kunt u huren om te kunnen oogsten. Het
contract dat u aan het begin van het jaar sluit loopt echter aan het
eind van het jaar (de ronde) af. |
|
8x Châteaux: 4 groepen van verschillende prijsklasse. |
|
3x Vaten, 3x Flessen en 3x Kurken: Om de oogst van één
château te kunnen verkopen heeft u nodig: 1 dozijn vaten, 1 pallet lege
flessen en 1 zak kurken. Deze goederen kunt u bewaren voor volgende
jaren. |
|
3x Grand Vin: Op deze velden moet de speler een van de 3 vragen
beantwoorden die op één van de 48 Grand Vin kaartjes gesteld wordt. De
speler mag zelf kiezen. De vragen zijn bijv.:
|
Wat is witte wijn? - Wat is rosé
wijn? en: Wat is rode wijn? |
|
Hoeveel hectoliter is de gemiddelde wijnoogst in
Frankrijk - Hoeveel wijn drinkt de Fransman (per jaar)? en:
Hoeveel wijn drinkt de Nederlander (per jaar)? |
|
Wat is een vin de table? - Wat is een vin de pays?
en: Wat is een vin de marc?
(De antwoorden staan overigens ook op de kaartjes.)
Een goed antwoord betekent dat u over vakkennis beschikt, reden
waarom u een klasseringskaartje krijgt, waardoor de wijnen
van al uw châteaux meer opbrengen. Bij een volgend goed antwoord
stijgt uw klassering. De 5 niveaus zijn:
|
VDQS: Per oogst ontvangt u 5.000,- extra |
|
AC: Per oogst ontvangt u 12.000,- extra |
|
Medaille bronze: Per oogst ontvangt u 20.000,- extra |
|
Medaille d'argent: Per oogst ontvangt u 25.000,- extra |
|
Medaille d'or: Per oogst ontvangt u 30.000,- extra |
|
|
|
|
3x Vrijemarkt: Op deze velden kunt u iets ter overname aanbieden of
opvragen. |
|
Stop: Hier eindigt iedere ronde. U kunt er nooit overheen stappen
maar moet hier eindigen. Hier verkoopt u uw oogst door per château 1 ploeg
plukkers, 1 dozijn vaten, 1 pallet lege flessen en 1 zak kurken in te
leveren, dan wel bottelt u uw oogst door die 4 kaartjes te ruilen voor 1
kaartje van 1 pallet volle flessen. Ook kunt u de al gebottelde oogst van
een voorgaand jaar verkopen. Na het voldoen van eventuele betalingen zet u
tenslotte uw loper op de wijnkalender 1 jaar verder. |
Winnaar is degene die het eerst zijn wijngebied vol met châteaux heeft of
het eerst een kapitaal van 1.000.000,- heeft vergaard.
Wist u dat 10 jaar later, dus in 1998, ook een Amerikaans spel is uitgekomen " ...
opgedragen aan wijnkenners en -bewonderaars"? Een vergelijk van beide
spellen levert de volgende tabel op:
NL: Grand Vin
|
USA: Napa Valley
|
Wijnen uit Franse gebieden |
Wijnen uit de Californische streek Nappa Valley |
4 Franse chateaux, waar de spelers wijn
bereiden en verkopen
|
8 spelers die wijnhuizen, -stadjes en
-restaurants kopen en bebouwen met wijngaarden en landgoederen
|
Eigendommen zijn onderdeel van het bereidingsproces
|
Eigendommen zijn de bekende "straten"
met namen van wijnsoorten
|
Elke speler heeft 2 lopers (houten
Mens-Erger-Je- Niet pionnen)
|
De 8 metalen lopers zijn: Wijnvat, Wijnfles, Warmelucht ballon, Kurkentrekker, Wijnglas, IJsemmer, PicNic
mandje en Druiventros
|
De 4 bekende hoekpunten ontbreken
|
Natuurlijk zijn er de 4 bekende hoekpunten
|
U ontvangt geen salaris op Start maar
sluit uw "wijnjaar" af op 1 veld ervoor = Stop
|
U ontvangt uw zo vertrouwde salaris op GO
|
-- |
Zie hoofdstuk USA-Aanverwante sp.
|
Versie:
Wonopoly - Onze Woning
Uitgever: Stichting Onze Woning - Amsterdam - 1993
Afmetingen van het bord: ca. 50 x 50 cm
van het kistje: ca. 26 x 51 cm
Het spel:
Over het spel zelf zijn geen details te vertellen, maar van de geschiedenis van
de "uitgever"des te meer! Daaruit blijkt dat de oorspronkelijke
Bouwmaatschappij (BVWE) een belangrijke plaats heeft ingenomen in het leven van
de familie Horn! Monopolyspellen verzamelaar Fred, oorspronkelijk
bezitter van dit spel, dat hij in 2009, als onderdeel van zijn totale
verzameling van 8000 allerhande spellen, schonk aan het vzw
Vlaams Spellenarchief in Brugge - B vertelt hierover
"Dit is een "gelimiteerde
uitgave" in een houten kistje van een Monopoly spel van de woningvereniging
"Stichting Onze Woning" te Amsterdam. De woningvereniging werd
opgericht in 1919 en fuseerde in 1996 met woningvereniging "Lieven de Key".
Op basis van deze gegevens is de vereniging derhalve nooit ouder geworen
(vóór de fusie dus) dan 77 jaar.
De aanduiding "125" slaat dan ook niet op de leeftijd van deze
woningvereniging maar op de "Bouwmaatschappij ter verkrijging van
eigen woningen" (BVEW). Deze is als eerste "soort Woningbouwvereniging" in Amsterdam opgericht. Toen de woningwet in
Nederland werd aangenomen ontstonden er "echte" Woningbouwverenigingen. De
"Bouwmaatschappij", die aandelen uitgaf, stichtte toen een aan hen
geliëerde wettelijke Vereniging om mee te kunnen profiteren van de door
het Rijk aan deze verenigingen toegekende subsidies t.b.v. sociale
woningbouw. Het eerste bezit van de BVEW vormen de zogeheten "Dubbeltjespanden". Dit zijn 26 panden aan de Mauritskade,
gebouwd tussen 1870 en 1885, die nu nog steeds eigendom zijn van Lieven de
Key. De panden danken hun naam aan de wijze waarop ze bekostigd werden. De
leden van de BVEW financierden deze woningen door een contributie en een
wekelijkse huur. De contributie bedroeg een kwartje (eenmalig) en daarna
wekelijks een dubbeltje. Op deze wijze werd men aandeelhouder.
Ik, en mijn hele familie van vaders zijde
eveneens, woonde in een woning van de "Bouwmaatschappij'. Mijn vader's eerste eigen woning
was van de Bouwmaatschappij,
in de van Houweningenstraat, terwijl hij zelf
was geboren in een huis van de woningbouwvereniging "Onze
Woning" in de Livornostraat 2.
Fred vertelt verder:
"Mijn grootvader heeft mij en mijn twee broers bij onze geboorte
aandeelhouder gemaakt en hij heeft tot mijn 18e elke week een zegel van
een dubbeltje gekocht en in mijn aandelenboekje geplakt. Toen ik 26 was is
de Bouwmaatschappij/Woningbouwvereniging gestopt met de aandelen en deze
werden in de volgende jaren met rente "uitgekocht". Als ik het mij goed
herinner heeft dat nog iets meer dan vier tientjes opgeleverd! Er was
natuurlijk geen inflatiecorrectie geweest sinds mijn geboortejaar 1945.
Gevolg was dat ik in 1969 toen ik trouwde direct een woning kon krijgen in
Amsterdam omdat ik al 24 jaar lid was van "Onze Woning" doordat deze
geliëerd was aan de Bouwmaatschappij. Dat moest wel in de "vrije
sector",
maar gelukkig had de Bouwmaatschappij veel woningen met een huur onder de
50 gulden, dus startten wij in een woning met 17 gulden huur incl. water!
Normaal kon iemand zich pas op zijn 18e inschrijven bij een
Woningbouwvereniging en ook toen waren de wachttijden voordat je een 1ste
aanbieding kreeg boven de 8 à 10 jaar.
De Bouwmaatschappij was gestart als een coöperatieve organisatie die op
basis van de ingelegde gelden woningen bouwde en deze daarna via een
lotingsysteem overdroeg in eigendom van de uitgelote deelnemer.
De Maatschappij bouwde eind 19e eeuw als eerste woningen voor
Amsterdammers buiten de Singelgracht aan de Mauritskade. Deze huisjes
staan er nog steeds aan een klein doodlopend straatje dat het Oosterpark
in loopt. Voor zover ik weet werden de eerste huisjes ook echt verloot en
in eigendom overgedragen, maar dat bleek financieel niet haalbaar omdat
dan de wachttijden voor de deelnemers in de decennia zou gaan lopen. Het
bestuur heeft toen besloten om de gebouwde woningen te gaan exploiteren en
in Huur aan de deelnemers uit te geven."
Versie:
Het Rover Monopoly
Uitgever: aktie ROVER Nederland - 1994
Afmetingen van het bord: 42 x 42 cm
Het spel:
Dit is een officieel Monopolyspel, waarbij u f 20.000,- ontvangt bij De Rover
Dealer (=Af). Dorpsstraat kost ook f 6000,- en de eigendommen hebben precies de
zelfde kleuren, maar zij zijn uiteraard meer op verkeer betrokken. Zo zijn de:
|
lichtblauwe-straten hier resp. Veerdienst Kruiningen-Perkpolder, Oosterschelde dam en Zeelandbrug. |
|
paarse
straten zijn nu resp. Omweg, Zijweg en Overweg. |
|
gele
straten zijn
A2 's-Hertogenbosch-Amsterdam, A8 Zaanstad-Amsterdam en A16 Breda-Rotterdam. |
De huizen en hotels zijn nu Rijstroken
en Carpoolstroken en in plaats van huur betaalt u nu tol.
De rugzijde van de Kans kaartjes is rood
bedrukt met een ?; die van de Algemeen Fonds kaartjes bevat de
bekende blauwe geldkist. Uiteraard
slaan de teksten van deze kaartjes op Rover, zoals "U weet met een
snelle Rover 200 een inbreker klem te rijden. U wordt beloond met f 2500,-."
De
lopers zijn dus weer Rover auto's die u zelf moet uitknippen en vouwen.
Evenzo moeten de Rijstroken en Carpoolstroken worden uitgeknipt en omgevouwen.
Het geheel werd indertijd in een A4-enveloppe ter beschikking gesteld.
Versie: HOMOnoPOLIS
Uitgever: St.World Gay Center - 1994
Afmetingen van de doos: driehoekig: basis 57 cm, zijden 41 cm,
hoogte 7 cm
Het spel:
De ondertitel "The Most Gayotic Game" en de driehoekige roze
doos laten niets te raden over! Inderdaad is dit spel in een aantal maanden
in 1994 ontwikkeld en op de markt gebracht door een aantal vooraanstaande homo's
in Amsterdam. Op het driehoekige speelbord komt u dan ook uitsluitend bestaande
Homobars en -hotels uit Amsterdam tegen.
In het voorwoord bij dit spel verklaart
Alexander M. Kröner (secr. van de Stichting World Gay Center) de naam als
volgt:
"HOMO en POLIS = "De HOMOSTAD" en NO is het antwoord op de
vraag "Is Amsterdam een stad?" "NEE het is een groot Dorp!"
(Wij als verzamelaars zien er natuurlijk het woord MONOPOLI in, maar dat zal wel
puur toeval zijn.)
Verder beoogt de uitgifte van dit spel uitsluitend een goed doel: "Maar
liefst 35% van de netto-opbrengst zal worden omgezet in speciale ligbaden
die in
verschillende ziekenhuizen zullen worden geïnstalleerd. Zo wordt het leven van
AIDS patienten een tikkeltje draaglijker. Het restant van de opbrengst wordt in
een speciaal fonds gestort."
Deze
spellen kunnen (voor de prijs van f 85,- incl. verzendkosten) nog steeds
besteld worden bij:
Jerry Alexanders Group
Postbus 10757
1001 ET AMSTERDAM
tel: 020 - 6225364
e-mail: welcome@gay-night.nl (Hans
Cassa)
of: eakroner@xs4all.nl
Dit werkelijk zeer bijzondere en fraai uitgevoerde spel is natuurlijk
nauwkeurig te vergelijken met het bekende standaard Monopoly-spel én het
Amerikaanse GAY Monopoly,
van de Parker Sisters, uit 1983:
MONOPOLY
|
GAY Monopoly
|
HOMOnoPOLIS
|
"Het beroemde gezelschapsspel"
|
"A celebration of Gay Life"
|
"The most Gayotic Game"
|
22 straten in 8 steden
|
22 homo centra uit diverse Amerikaanse steden
|
22 clubs en hotels in 6 straten
|
4 stations
|
4 homo disco bars
|
4 pisbakken
|
Kans en Algemeen Fonds
|
Family Pride + Manipulation cards (=Ollie's
Zakdoek code) + Ollie's Sleaze Bag cards
|
WAT NOU WEER!? en
SOCIALE DIENST
|
huizen en hotels
|
Ollie's bars en badkuipjes
|
plastic barkeepers en backrooms
|
betalen met bijv.Guldens
|
homo-$-bankbiljet met tekst "In Gays we
Trust"
|
betalen met ECU's
|
bij START ontvangt u
f 20.000
|
bij "Stonewall Savings" ontvangt u $ 203
|
bij START ontvangt u
10.000 Ecu
|
Ga naar de Gevangenis
|
Ga naar Hetero-Stad
|
Naar de SM-kelder!
|
2 dobbelstenen
|
2 witte dobbelstenen
|
2 roze
dobbelstenen
|
6 tot 10 lopers, gevarieerd
|
6 tinnen homo attributen lopers
|
6 plastic Amsterdammertjes
|
Het spel en het bijbehorende boekje (met handleiding) zijn geheel tweetalig:
Nederlands en Engels. (Een ander Nederlands spel in 2 talen is The Game
uit 1985 en Amsterdam Love it, ...
or leave it! uit 1999).
|