Home / Start
Back / Terug
Content

 

 


NL-Klassieke spellen deel 1

 

 

Presentation:
version 2000

Presentatie:
versie 2000

 

 Vlag Nederland.

  Aantal versies: 72

  Uitgave: 28 augustus, 2012

Met dank aan Geert Bekkering, Eric Bos, Elly Manuel, Jimmy Reus, Quirijn Rooderkerk, Theo Schermers,
F.v.d.Vijsel, Marcha Waaijman, A.&J.Wentink, Rob van Linden  

Toen in 1936 de Engelse firma John Waddington Ltd. van de Amerikaanse firma Parker Brothers het Monopoly spelen, gezellig in de keuken, in 1941 (=W.O.II)
recht  verkreeg had om hun bordspel Monopoly in Eurapa en de Britse koloniën te verkopen, was Nederland 
één van de eerste landen (ná o.a. Zwitserland) met  eigendommen van het eigen land. In tegenstellen tot 
de spellen uit Engeland en Amerika, waar sprake is van straten uit slechts 1 stad (Atlantic City en London) 
heeft Nederland vanaf het begin in 1940, altijd de straten uit onderstaande 8 steden gebruikt.

De eigendommen op de Nederlandse Monopoloy-borden zijn vanaf AF (per 1961 Start):

Ons Dorp (in sommige jaren Het), de straten die in elk dorp voor kunnen komen: Dorpstraat 
(
vanaf de jaren 60 Dorpsstraat) en Brink.

Arnhem: Steenstraat - Ketelstraat en Velperplein.

Haarlem: Barteljorisstraat - Zijlweg en Houtstraat.

Utrecht: Neude - Biltstraat en Vreeburg. 

Groningen: A-Kerkhof - Groote Markt en Heerestraat

.Den Haag: Spui - Plein en Lange Poten.

Rotterdam: Hofplein - Blaak en Coolsingel.

Amsterdam: Leidschestraat en Kalverstraat.

De stations hebben de niet-plaatsgebonden namen: "Zuid" - "West" - "Noord" en "Oost".                                  Monopoly spelen,gezellig in de keuken, in 1941 (=W.O.II)


Perry is importeur van het Engelse Mini doosje.Versie: (Engels) "Mini doosje" met los bord (1)
             
Pat. app. for No. 3796-36
Uitgever: John Waddington Ltd. - 1936
Afmetingen van het doosje: 16,3 x 19,2 x 2,8 cm
   
                      van het bord: 45 x 45 cm
Het spel:
Buiten Amerika was Engeland het eerste land dat in de dertiger jaren ook Monopoly spellen op de markt ging brengen.
Voor de Nederlandse markt werd dit spel (met de straten van London) ook geleverd met één handleiding in 2 talen: Engels en Nederlands. Het werd door de firma Perry geïmporteerd.

Net als in het land van oorsprong verschenen de eerste Engelse spellen als een los bord met een "mini doosje" voor de attributen.
Op het zwarte doosje staat het inmiddels overbekende zwart/
rode plaatje met 2 zwarte locomotieven, 2 huisjes en het £-teken door de middelste O, met de "voorloper van Suikeroompje" daarboven. Vooral interessant bij deze eerste spellen is wat er onder de 2de locomotief staat. Dat is bij de alleerste spellen Pat. app. for No. 3796-36, dat wil dus zeggen dat het een patent aanvraag van 1936 betreft.

In augustus 2002 laat Marcha Waaijman van Perry Sport mij weten:
"In de eerste folder van Perry, die verscheen voor St.Nicolaas in december 1936 staat al deze advertentie:

       .....................     Monopoly was al in Nederland in 1936.    
                          
En verder vond zij in de Perry-archieven over de familie Verster:
Perry en Co. in Nederland is tot 1960 nauw verbonden geweest met de familie Verster. De boekhandel Loman & Verster te Amsterdam deed reeds zaken met 
het Londense huis Perry & Co. en verkocht allerlei artikelen die bekend stonden als "Perry-artikelen" in Nederland. Toen de firma Loman & Verster in 1866 
werd ontbonden associeerde A.J.G. Verster zich met de chef van het Engelse huis (Joseph Perry) om voor gemeenschappelijke rekening zaken te doen onder 
de naam Perry & Co., gevestigd in de Kalverstraat 51.
Zoon J.F. Verster nam de leiding over in 1883. De winkel aan de Kalverstraat werd uitgebreid en er was een vestiging in de Galerij van het Paleis voor Volksvlijt. 
Verder was er een filiaal in Groningen en in 7 andere steden waren er firma's die Perry artikelen mochten verkopen."

2de model PERRY sticker.

Lopers uit Perry doosje (2).De bankbiljetten (afm.: 55 x 100 mm) zijn al meteen herkenbaar als Monopoly geld, met in het midden een ellips met een groot getal dat daarbuiten nog 2x in een rechthoekje staat. Verder komen er nog een locomotiefje en een huisje in een rechthoekje op voor.
De eigendomsbewijzen (afm.: 62 x 80 mm) zijn rechthoekig, de
gele Chance en roze Community Chest kaartjes (afm.: 50 x 85 mm) hebben ronde hoeken.
De 6 metalen lopers zijn de bekende verschijningen: boot - hoed - schoen - strijkijzer - auto en vingerhoed. Op de rand van de vingerhoed staat: 
"For a good girl". (Lees voor het verhaal hierbij blz. 68 van Phil Orbane's boek "Monopoly, The world's most famous game")
De
groene huisjes en rode hotels zijn van geverfd hout.

 

Versie: (Engels) "Mini doosje" met los bord (2) 
            
Pat. app. for No. 3796-36
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1936
Afmetingen van het doosje: 16,3 x 19,2 x 2,8 cm
   
                     van het bord: 45 x 45 cm
Het spel:
Er is slechts één verschil tussen deze uitgave, die ook door Perry uit Engeland werd geïmporteerd, en die van versie (1), nl. de uitsluitend  Nederlandse handleiding  
(met de vermelding F.L.V.), die zegt:

Regel uit handleiding.

In juni 2002 bericht Fiet van de Vijsel mij:
"Ik heb een bijzondere herinnering aan dit spel omdat mijn grootvader de F.L.V. was die u tussen haakjes noemt. Hij was Frederik Louis Verster, kleinzoon 
van de oprichter van Perry & Co waarvan hij tot 1934 directeur was. Daarna (tot 1941) was hij directeur van Perry Engros, gevestigd aan het Frederiksplein 44 
in
Amsterdam.
In die tijd, in dat huis, is Monopoly 'vertaald' in het Nederlands. Wij hadden een 'oud' spel thuis en wij wisten allemaal dat het thuis aan de eettafel in het 
Nederlands was 'vertaald'."

Dit spel werd in juli 1999 gekocht voor f 200,-.

 

 

Bijenkorf is importeur van Mini doosje.Versie: (Engels) "Mini doosje" met los bord (3)  
            
Pat. app. for No. 3796-36
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1936
Afmetingen van het doosje: 16,3 x 19,2 x 2,8 cm
   
                     van het bord: 45 x 45 cm
Het spel:
De verschillen t.o.v. de beide vorige spellen zijn:
1. Niet alleen is de handleiding (met de vermelding F.L.V.) alleen nog in het Nederlands, maar bovendien is er een vertaling bij van de teksten 
   
van alle Chance en Community Chest kaartjes.
2. Gezien de plakker op de onderzijde van de doos (zie de foto) was De Bijenkorf dus één van de 7 firma's die Perry artikelen mochten verkopen.

De prijs van dit spel bedroeg bij de uitgave dus f 4,50.

 

 

Vertaling van de Kanskaartjes in de Engelse doos.Versie: (Engels) "Mini doosje" met los bord (5)  
            
Pat. app. for No. 3796-36
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1936
Afmetingen van het doosje: 16,3 x 19,2 x 2,8 cm
   
                     van het bord: 45 x 45 cm
Het spel:
Dit
spel komt uit de verzameling van André van Rijckevorsel uit Delft.
Nieuw Parijs, verkoper in Amersfoort.
Gezien het feit dat deze uitgave alleen het "Pat.appl.for"nummer vermeldt is het dus een vóóroorlogse uitgave. Het werd verkocht door de firma "Nieuw Parijs" in Amersfoort, zoals nog juist op te maken valt uit het stempeltje op de onderkant 
van de doos. Deze firma bestond reeds in 1902 en wordt in het Archief Eemland omschreven als "Lohmann, J.A.J., Mag. Nieuw Parijs, galanterieën, Luxe art., speelgoed, Langestr. 37".

Ook in deze uitgave is de handleiding in het Nederlands en zijn de teksten van alle Chance en Community Chest kaartjes vertaald.

In maart 2011 vond Quirijn Rooderkerk eenzelfde exemplaar waarvan op de Nederlandse handleiding van F.L.V. het  firmastempel "C.J. Schravendijk's Eng. en Amerik. Magazijnen" gedrukt staat.

 

Monopoly met geldbakje en extra geld.Versie: (Engels) "Mini doosje" met los bord (6)
             
Pat. app. for No. 3796-36
Uitgever: John Waddington Ltd. - 1938
Afmetingen van het doosje: 16,3 x 19,2 x 2,8 cm
   
                      van het bord: 45 x 45 cm
Het spel:
Extra "Speelgeld"in rood doosje.
Extra "Speelgeld" in rood doosje. De biljetten uit dit doosje wijken wel af van dat van Parker Brothers. 
 Deze foto werd mij aangereikt door Rob Linden.

Perry geldbak met inhoud, 1938. Dit geldbakje is waarschijnlijk in een geringe oplage uitgegeven. In februari 2007 liet Geert-Jan 
 Siertsema
uit Almelo mij weten dat hij in het bezit was van dit Engelse spel met geldbakje. 
 Zijn opa had het vóór W.O.II gekocht bij Perry in Groningen. Dit geldbakje moet niet verward worden 
 met de toen in Engeland in omloop zijnde "Money Holder" ofwel "Monopoly Note Holder" die bestemd |
 was voor de spelers, terwijl dit geldbakje bedoeld is om door de bankier gebruikt te worden, een zg.
 "Banker's tray".

 Bij dit spel zat ook nog een extra set bankbiljetten van het toen geldende ontwerp, dus "in 
zwart
gedrukt  op gekleurd papier (behalve het 500-biljet)". Het is niet meer na te gaan welk 
van de 2 setjes oorspronkelijk  Perry's Banker's tray.bij het spel geleverd zijn en welke bij de Banker's Tray, maar er is een opvallend verschil
tussen 
deze  setjes. In ieder geval geval betreft het niet de "papieren speelgeld"-biljetjes uit de 
advertentie, want  dat zijn geen Monopoly-bankbiljetten.

 PERRY Mini doosje met Banker's tray.De biljetten van het ene setje hebben de gebruikelijke vermelding "Pat.app.for N° 3796-36",
 terwijl die van het andere setje foutief vermelden "Patent N° 3796-36". Een dergelijk patent 
 heeft nl. nooit bestaan
, omdat, zoals Harold Lee - UK weet te melden, de patent-aanvraag 
 (door Parker Brothers) werd gedaan op 7
febr. 1936, terwijl het patent, onder nr. 453689, al  
werd verleend op 16 sept.1936. (zie de foto's bij http://www.muurkrant.nl/monopoly/gb_-_klassieke_spellen.htm).
Het achtste vakje is voor de
huisjes en hotels van de bankier.

De verdere componenten van het spel zijn gelijk aan die van "Mini doosje" (1).

Prijzen van de Sinterklaasaanbiedingen in 1938 waren:

a. Monopoly-spel, compleet                                ƒ 4,50
b. Geldbakje                                                          ƒ 0,90
c. Extra speelgeld, per doos van 250 biljetten   ƒ 0,75 

 

 

Versie: (Engels) "Mini doosje" met los bord (7) Mini doosje uit 1940.
            
Pat. app. for No. 3796-36 + pat.nr. 453689
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1940

Afmetingen van het doosje: 16,3 x 19,2 x 2,8 cm
   
                     van het bord: 45 x 45 cm
Het spel:
Deze
variant van de vooroorlogse versie van het London-spel is eigendom van Yuri Bellepou - NL.
Het enige verschil tussen deze uitgave, t.o.v. die van nr (4) is dat het iets eerder uitgegeven moet zijn, enwel omdat het "locomotievenplaatje" op het deksel nog het pat.appl.for no.3796-36 vermeldt (dat ook nog op de speelzijde van het bord staat, 
terwijl nu voor het eerst het "locomotievenplaatje" op de rugzijde van het bord het pat.nr.453689 vermeldt.
Conclusie: Waddington heeft met deze uitgave dus de laatste partij doosjes met het pat.appl.for no.3796-36 opgemaakt in 
combinatie met de eerste borden met het pat.nr.453689.
Dat deze 2 items bij elkaar horen wordt bewezen door de aanwezigheid van een met potlood geschreven prijs van ƒ 4,95 en 
een identieke Perry sticker op beide delen.

Dit spel heeft ook de losse Banker's tray.

 

 Mado en Co is importeur van Mini doosje.Versie: (Engels) "Mini doosje" met los bord (4) 
            
Pat. app. for No. 3796-36 + pat.nr. 453689
Uitgever: John Waddington Ltd. - ±1940
Afmetingen van het doosje: 16,3 x 19,2 x 2,8 cm
   
                     van het bord: 45 x 45 cm
Het spel:
Op het "locomotievenplaatje" van de doos van deze uitgave, zowel als op de rugzijde van het
bruine bord wordt reeds het inmiddels verstrekte pat.nr.453689 genoemd, maar op de speelzijde van het bord staat nog het pat.appl.for no.3796-36. Dit is dus duidelijk een uitgave van een later datum dan de andere 3 spellen, omdat hier het patentnummer al bekend is.
Vandaar dat ik vermoed dat het nog juist vóór de Tweede Wereldoorlog werd uitgegeven, dus omstreeks 1940. 

Uit een stickertje op de onderkant van de doos blijkt dat de firma Mado & Co, toendertijd gevestigd op de Oudegracht 119 in Utrecht, dus ook één van de 7 firma's was die Perry artikelen mochten verkopen.

Dit spel bevat 2 handleidingen, de oorspronlijk Engelse en de toegevoegde Nederlandse.




Lange doos uit 1945, Ned.uitgave.Versie: Monopoly - Nederlandse Uitgave, lange brede doos
            
Auteursrecht v.P. & R.B. N.V.

Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - 1940   
[Z1]
Afmetingen van de doos: 31,5 x 53,5 x 2,5 cm
                    
van het bord: 48 x 48 cm
Het spel: 
Ik werd pas in september 2007 gewezen op deze interessante en waarschijnlijk eerste volledig Nederlandse uitgave.
Advertentie uit Leidsch Dagblad van 1940
Dat het hier een directe opvolger betreft van de Engelse mini doosjes blijkt met name uit een aantal details:

Het geld is gelijk aan dat van de Engelse dozen met de vermelding "Monopoly-Pat.appl.for 
No.3796-36".

Ook de indeling van de spelregels is nog gelijk aan de Nederlandse spelregels zoals die door 
Perry werden toegevoegd aan de Engelse dozen. Bij latere spelregels verandert de indeling 
en komt de laatste alinea van de tekst van de eerste bladzijde op de tweede bladzijde te staan 
(het blad wordt dus korter).

Het woord "MONOPOLY op de spelregels is nog volgens de eerdere opmaak. Bij de latere 
spelregels wordt de uitvoering van "MONOPOLY" gelijk gemaakt aan die van het speelbord.

Het is aannemelijk dat de Engelse spellen in de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) niet meer in Nederland konden en mochten worden ingevoerd, hetgeen een reden kán zijn geweest  voor meneer Smeets om deze Nederlandse versie te gaan produceren en distribueren.


Noot: Rob van Linden stuurde mij bovenstaande advertentie, die bewijst dat deze lange, brede doos uit 1940 stamt!

Overige kenmerken van dit spel zijn:

De vermelding van het "Auteursrecht v.P.& R.B.N.V." (zie kader verderop) 
De opvallend lange doos, veroorzaakt door de extra vakjes voor de dobbelstenen, de huizen en de hotels. 
De opvallende breedte van de doos wordt veroorzaakt door het feit dat nu alle componenten van het spel naast elkaar zijn gelegd, terwijl normaliter het dubbel gevouwen bord op de andere attributen wordt gelegd. 
Het rode "locomotievenplaatje" is in deze uitgave op het deksel geplakt
Het  nummer K2507 komt op deze uitgave nog niet voor, omdat deze aanduiding op het drukwerk uit de bezettingstijd verplicht was in de periode vanaf 15 juli 1941 tót de bevrijding. 
De huur van de onbebouwde 3de gele straat Lange Poten is f 22,-, maar dit heeft, vreemd genoeg, tot ca.1980 geduurd! 
De huisjes en hotels zijn van ruw hout
De rand van de binnendoos is rood; de onderzijde is wit. 
Het bord is geforceerd gevouwen en heeft een blauwe rugzijde.
De Kans-kaartjes zijn oranje, de Algemeenfonds-kaartjes geel. Leuk detail is dat op alle kaartjes een Engelse vertaling is geschreven terwijl dit de eerste doos is waarin geen Nederlands-Engelse vertaling van deze kaartjes werd bijgevoegd. 
Héél bijzonder zijn de 6 lopers van dubbelgevouwen kartonnetjes op wit-houten voet, die in tegenstelling tot die van de latere "de Luxe" oorlogsuitgave, niet geprofileerd zijn. Vergelijk déze lopers met die uit de Australische uitgave (3a) uit de oorlogsperiode.
Het zijn resp.: strijkijzer - vingerhoed - auto - hoed - schoen en boot.  

De bankbiljetten zijn in zwart gedrukt op gekleurd papier, resp. in de waarden :   1  - 5 10 - 20 - 50 - 100 en 500 (op wit).
Brede en lange doos Bevrijdingsuitgave.
De lopers zijn dubbel gevouwen kartonnetjes.
In het exemplaar van dit spel uit de verzameling van Rob de Jong zit ook een Algemeen Fonds kaartje met dezelfde drukfout als in de lange doos zwart/zwart (1) uit 1941:  "U hebt de twede prijs in een schoonheidswedstrijd gewonnen ..."

Op de foto is te zien dat er 3 dobbelstenen bij dit spel zitten. De 2 onbewerkte, houten exemplaren zijn onweerlegbaar de oorspronkelijke, want alle uitgaven uit dit tijdperk hadden deze dobbelstenen.

 

In de zomer van 2006 schrijft Arjan Terpstra een serie artikelen in het ochtendblad NRC-NEXT,  over de straten van het Nederlandse Monopoly bord, n.a.v. het 65-jarig bestaan van de Nederlandse versie.



Hij noemt deze interessante reeks artikelen een rondgang door het Nederland van 'v.P.& R.B.' Het is aan deze actie van Arjan en de daarop volgende reacties van lezers te danken dat er weer iets  meer duidelijkheid is verkregen over het ontstaan van de Nederlandse versie van Monopoly, want:

Prompt kwamen er enkele reacties van lezers die wisten te vertellen dat het cryptische "v.P.&R.B.N.V." staat voor de toenmalige in- en export firma Van Perlstein & Roeper Bosch nv, gevestigd in het Hirsch-gebouw aan het Leidseplein in Amsterdam.

De beide kleinkinderen van F.L. Verster: Fiet en Hanneke van de Vijsel, bevestigden, onafhankelijk van elkaar, dat het gezin van hun grootouders aan de keukentafel van hun huis aan het Frederiksplein 44 in Amsterdam de Nederlandse straatnamen bedacht hebben.
Het is opvallend dat het gezin niet gekozen heeft voor, in navolging van het Engelse (London) en Amerikaanse (Atlantic City) spel, de straten uit één stad, maar voor straten uit 8 steden. Dit voorbeeld is later door vele andere landen gevolgd!

Het is echter niet duidelijk geworden waarom de heer Verster niet zelf het auteursrecht heeft aangevraagd voor het door zijn gezin bedachte bord, maar dat de heer van Perlstein dat gedaan heeft, terwijl het gedrukt en op de markt gebracht werd door de heer Henry Smeets.  

Aangezien we waarschijnlijk nooit meer de juiste toedracht zullen kunnen achterhalen is volgende "recontructie" te bedenken:

De zakenlieden Frederik Verster, Sam en Henry Smeets (N.V.Smeets en Schippers – Herengracht 134 – A'dam) hadden hun kantoren in het hart van Amsterdam en het is dus meer dan waarschijnlijk dat ze elkaar op zijn minst gekend hebben.

De heer Verster heeft weliswaar, met zijn gezin, de straten van het Nederlandse Monopoly bedacht (hij kende als importeur van het Engelse spel alle ins en outs natuurlijk prima en had daarvóór ook al de spelregels en de teksten van de kaartjes in het Nederlands vertaald) maar heeft er geen werk van gemaakt om het op de markt te brengen. Waarschijnlijk omdat Perry voornamelijk een firma in sportartikelen was, wat het tot op de dag van vandaag nóg is.

Hij zal zijn basis ontwerp verkocht (?) hebben aan zijn vriend en/of zakenrelatie Sam van Perlstein die er in eerste instantie de Nederlandse brede doos voor ontworpen heeft, gebaseerd op de Engelse versie. (Kort daarop moet hij, vanwege materiaalschaarste in de oorlog, zoals dat ook in bijv. Amerika en Engeland gold, de Junior-versie ontworpen hebben met de héél bijzondere stations, waarop de Engelse, groene locomotief in frontaanzicht staat). Niets duidt er echter op dat de firma v.P.& R.B.N.V. de spellen ook zelf verkocht heeft.

De fabricage en verkoop is, waarschijnlijk al vanaf het begin, overgelaten aan de heer Henry Smeets, omdat zijn firma de kennis op deze gebieden in huis had. Gezien zijn vele contacten in Amerika, op het gebied van spellen, moet hij zeker ook het Amerikaanse Monopolyspel gekend hebben. Gedurende de oorlog heeft hij 4.000.000 (waaronder minstens 50.000 Monopoly) spellen vervaardigd en verkocht.

 



Eerste "Junior" uitgaven met bijzondere loc op de stations.Versie: Monopoly "Junior"- Nederlandse Uitgave, zwarte doos  [Z2]
Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - 1941 
Afmetingen van de doos: 23,5 x 36,0 cm
                     van het bord: 35,0 x 35,0 cm
Het spel:
Naast de grote uitvoering van de eerste Nederlandse doos worden er vanaf ca. 1941 door de Smeets Drukkerijen in Weert de eenvoudiger "Junior" spellen gemaakt. 
Er wordt gebruik gemaakt van het "Waddingtons locomotievenplaatje" dat ook nu weer voorzien is van een ƒ-teken door de O van MONOPOLY. Onder dit "locomotieven-plaatje" staat nog steeds alleen "Auteursrecht v.P.& R.B. N.V.", zonder enige patentnummer.  Het plaatje is op het deksel gedrukt.

Alleen op deze kleine bordjes is de locomotief op de velden van de stations FRONTAAL zichtbaar.  
In alle andere uitvoeringen wordt hij van terzijde getoond. 

Het bord, de kaartjes en het geld zijn een stuk kleiner uitgevoerd.

De lopers, huisjes en hotels zijn platte stukjes karton. De 6 lopers (niet op houten insteekvoetjes, zoals bij de grote uitvoering) zijn: boot - hoed - strijkijzer - schoen - auto en vingerhoed.
Gezien het feit dat zowel de Amerikaanse als Engelse spellen tijdens de 2de Wereldoorlog ook in een vereenvoudigde "war time" versie verschenen (zie aldaar), zal deze uiterst eenvoudige uitvoering van de Nederlandse lopers, huizen en hotels daar ook wel mee te maken hebben.
(Er zijn enkele kleine verschillen in uitvoering van de rugzijde van zowel de lopers als de huisjes/hotels: er zijn lopers met een onbeplakte- of houten achterkant, terwijl de huisjes/hotels een onbeplakte-, witte- óf
paars/blauwe rug kunnen hebben.). Over AF krijgt u f 200,=. De huur voor een onbebouwde straat in Den Haag (geel) is in alle 3 de straten f 22,=.
Binnendoos met mahonie-kleurige rand.De oranje Kans- en gele kaartjes van deze variant zijn genummerd. Er komen echter ook varianten voor met ongenummerde kaartjes.
De beide dobbelstenen zijn van onbewerkt hout. (Als er in dit type spel andersoortige dobbelstenen voorkomen, dan zijn die niet origineel bij het spel geleverd.)
Platte lopertjes, huisjes en hotels.

Afmetingen van de:
bankbiljetten
: 35 x 60 mm
eigendomsbewijzen: 45 x 57 mm
Kans- en AlgemeenFonds kaartjes: 43 x 55 mm

Het spel werd ten tijde van uitgave voor f 1,50 verkocht en was daarmee ook een stuk goedkoper 
dan de grote uitvoering, die voor f 3,50 werd verkocht. 

In november 1998 werd het verkocht voor f 50,- (€ 22,70).
 

 

Monopoly De Luxe, zwart/zwart, uit 1941.Versie: Monopoly De Luxe - Nederlandsche Uitgave - zwart/zwart (1)    [Z3.1]
   
        
Auteursrecht v.P. & R.B. N.V.
Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - ±1941
Afmetingen van de doos: 25,5 x 49,2 (!) cm
Het spel:
Deze
spellen in hun diverse gekleurde uitvoeringen, vermelden voor het eerst de toevoeging "de Luxe". Ze worden verder aangeduid met "Nederlandsche Uitgave".(N.B. De spelregels melden, net als bij de eerste uitgave, "Nederlandse uitgave.").

De schrijfwijze met -sche gold tot 14/2-1947, hetgeen reeds een indicatie is uit welke periode deze spellen stammen. Het is wel bijzonder dat de eerste Nederlandse uitgave al de nieuwe schrijfwijze hanteerde terwijl déze uitgave weer de oude spelling gebruikt

Het  verhaal bij déze "zwarte doos met zwart bord" geeft echter een bijna precies tijdstip van uitgave. Tijdens een tenstoonstelling van Monopolyspellen in het museum "Het Kleine Veenloo" in Veenendaal kwam de heer Jaap Schouten (bestuurslid) met dit behoorlijk gehavende spel en hij vertelde:

"In het begin van de oorlog was ik een jaar of  6 en woonde met mijn ouders in Veenendaal. In de herfst van 1944 stuurde een oom mij dit spel, tezamen met een pak koffie. (Dat was iets héél bijzonders én kostbaars in die tijd.) Helaas was de verpakking dermate slecht dat het pakje beschadigd aankwam en de postbode dagen later nog bankbiljetten en kaartjes uit dit spel kwam afleveren.
Enkele jaren eerder had deze oom dit spel gekocht en introduceerde het bij mijn oma als "een nieuw spel waar nog niemand van heeft gehoord". Ik herinner mij nog heel goed dat iedereen boos was omdat er vals werd gespeeld!
Mijn oma overleed in april 1942, zodat dit spel uit 1941 (of eerder?) moet stammen."

TWEDE prijs .....Het bord met een zwarte rug zit in een zwarte doos. Op het deksel staat, in een wit/rode band "MONOPOLY DE LUXE". Het zwart/rode plaatje met MONOPOLY, 2 locomotieven en de "voorganger van Suikeroompje" boven een ƒ-teken, is zowel op het bord als op het deksel geplakt.
Het bord is 47,5 cm lang en op het plaatje staat géén nummer
14034. De beide bordhelften zijn met een zwarte band aan elkaar geplakt.
Er staat géén zwarte streep boven de tekst  op de velden "Inkomsten Belasting" en "Extra Belasting". 
De lopers,
huizenen hotelszijn precies gelijk aan aan die uit de blauwe uit 1945. 
De
roze Kans- en gele Algemeen Fonds kaartjes hebben ronde hoeken en zijn niet genummerd. In één uitgave is een drukfout op een Algemeen Fonds kaartje ontdekt: "U hebt de twede prijs in een schoonheidswedstrijd gewonnen ..."
De dobbelstenen zijn van zwart hout met witte stippen.

 

 

Eerste Nederlandsche De Luxe uitgave,  ±1941.Versie: Monopoly De Luxe - Nederlandsche Uitgave - zwart/zwart (2)    [Z3.2]
   
        
Auteursrecht v.P. & R.B. N.V.
Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - ±1941
Afmetingen van de doos: 25,5 x 49,2 (!) cm
Het spel:
Dit
spel komt uit de verzameling van Rob de Jong.

Zwarte strepen in de beide belasting-velden.Een duidelijke fout in het ontwerp van het bord is dat op de beide "belasting"-velden, 
net als bij de eigendommen, een zwarte streep boven de tekst staat. Die hoort er 
niet te staan, reden waarom die er meteen is afgehaald, maar beide versies is men 
door elkaar blijven gebruiken.
Merk op dat er voor dit Nederlandsche bord gekeken is naar het Waddington-
ontwerp, zoals dat bekend was van de Engelse spellen die vóór de oorlog in 
Nederland geïmporteerd werden, hetgeen blijkt uit:

het groene locomotiefje dat op de stationsvelden terugrijdt.

het <-teken in een zwart rondje in de Algemeen Fonds-velden.

de dubbele tekst op de eigendomsvelden.

Door de lengte van slechts 47,8 cm ligt het korte bord wat ruim in zijn doos van 49,2 cm.
Op het deksel staat, in een wit/
rode band "MONOPOLY DE LUXE". Het zwart/rode plaatje met MONOPOLY, 2 locomotieven en de "voorganger van Suikeroompje" boven een De originele zwarte dobbelstenen.ƒ-teken, is zowel op het bord als op het deksel geplakt.
Op deze "locomotievenplaatjes" staat vaak, zoals in déze editie, het nummer
14034. Dit móet het artikelnummer van Smeets zijn geweest voor de "De Luxe"-versie van Monopoly.
De afmetingen van de eigendomsbewijzen zijn 64 x 78 mm. De huur voor een onbebouwde straat in Den Haag (
geel) is in alle 3 de straten f 22,=.
De
roze Kans- en gele Algemeen Fonds kaartjes hebben ronde hoeken en zijn genummerd in de linker bovenhoek. Vreemd genoeg zijn de nr.15 en 16 van de Kans-kaartjes belangrijk dieper van kleur dan de andere. Omdat de nummering klopt lijkt het erop dat het bundeltje is samengesteld uit 2 partijen kaartjes. De afmetingen van deze kaartjes zijn 53 x 87 mm.
De 6 lopers zijn vlakke kartonnetjes op zwarte, houten voetjes. Het zijn resp.: strijkijzer - hobbelpaard - auto - hoed - schoen en boot. 
De 6 bankbiljetten (55 x 101 mm) zijn éénzijdig, zwart gedrukt op gekleurd papier. De waarden zijn resp.: 
1 10 - 20 - 50 - 100 (op wit).
De
huizenen hotelszijn van mat hout.
De dobbelstenen zijn van zwart hout met witte stippen.

 

 

De Junior-plakker van het deksel en het bord.Versie: Monopoly "Junior"- Nederlandse Uitgave, zwarte doos (1)    [Z4]
            
Auteursrecht v.P. & R.B. N.V.
Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - 1942/43
Afmetingen van de doos: 23,5 x 36,0 cm
   
                  van het bord: 35,0 x 35,0 cm
Het spel:
Het
deksel van deze opvolger van de eerste "Junior" uitgave is iets fraaier uitgevoerd. Er wordt weer gebruik gemaakt van het "Waddingtons locomotievenplaatje" dat ook nu weer voorzien is van een ƒ-teken door de O van MONOPOLY. Onder dit "locomotieven-plaatje" staat nog steeds alleen "Auteursrecht v.P.& R.B. N.V.", zonder enige patentnummer
Ook staat er op het plaatje van deze versie het nummer K2507. Het plaatje is op het deksel gedrukt.

Deze K-nummers werden uitgegeven in de periode 1942 tot 1947. Het nummer K2507 is toegewezen geweest aan "Smeets Drukkerijen" in Weert. (Zie "Het K-nummer mysterie ontmaskerd"). 
Deze drukkerij werd in 1830 door Matheus Smeets opgericht. Zijn nazaat Henry Smeets (overleden in 1977) had reeds in de jaren twintig veel kontakten met display-makers in Amerika. In 1929 begon hij met een Verkoopkantoor in Amsterdam. Henry heeft in de oorlog zo'n 4.000.000 spellen gemaakt, waaronder het "ingewikkelde spel" MONOPOLY. Tijdens de oorlog ging hij zijn spellen verkopen via een gemeenschappelijke verkoopkantoor met ene heer Schippers, hetgeen blijkt uit een orderboek uit november 1944. Daarin wordt een order vermeld van 50.000 (!) Monopolyspellen voor de firma Smeets & Schippers.
Vanaf medio 1945 tot ca. 1947 (dus ná WO II) moest er bovendien een prijscalculatie aan het Min.van Economische Zaken overlegd worden. Deze stelde dan de verkoopprijs vast. Dit werd met een plakkertje op de doos aangegeven, bijv. GRP.50 1,50 …. (Dit plakkertje is dus een indicatie voor de datum van uitgifte.)

Verder staat er op het deksel, tussen 2 sets van rode, nog eens MONOPOLY "JUNIOR". Op de rand van de 2 lange zijden van het deksel staat: "Junior" MONOPOLY "Junior". Op de rand van één korte zijde staat het No.14043. Dit móet het artikelnummer van Smeets zijn geweest voor de "Junior'-versie van Monopoly.
De binnendoos is geheel wit; de onderkant is niet beplakt. Het bord is geforceerd gevouwen, met de speelzijde naar buiten. Het heeft soms een
rode gele of blauwe . Onder de linker locomotief van het locomotievenplaatje op het middenveld van het bord staat alleen "wettig gedeponeerd" vermeld.

De lopers, huisjes en hotels zijn platte stukjes karton. De 6 lopers (niet op houten insteekvoetjes, zoals later) zijn: boot, hoed, strijkijzer, schoen, auto en vingerhoed.
Gezien het feit dat zowel de Amerikaanse als Engelse spellen tijdens de 2de Wereldoorlog ook in een vereenvoudigde "war time" versie verschenen (zie aldaar), zal deze uiterst eenvoudige uitvoering van de Nederlandse lopers, huizen en hotels daar ook wel mee te maken hebben.
(Er zijn enkele kleine verschillen in uitvoering van de rugzijde van zowel de lopers als de huisjes/hotels: er zijn lopers met een onbeplakte- of houten achterkant, terwijl de
Deel van het JUNIOR-bordje.huisjes/hotels een onbeplakte-, witte- óf paars/blauwe rug kunnen hebben.). 
Over AF krijgt u f 200,=. De huur voor een onbebouwde straat in Den Haag (
geel) is in alle 3 de straten f 22,=.
De
oranje Kans- en gele kaartjes van deze variant zijn genummerd
De beide dobbelstenen zijn van onbewerkt hout. (Als er in dit type spel andersoortige dobbelstenen voorkomen, dan zijn die niet origineel bij het spel geleverd.)

Afmetingen van de:
bankbiljetten
: 35 x 60 mm
eigendomsbewijzen: 45 x 57 mm
Kans- en AlgemeenFonds kaartjes: 43 x 55 mm

Het spel heeft ten tijde van de uitgave f 1,50 gekost.Junior puntgaaf.

 

 

Versie: Monopoly "Junior"- Nederlandse Uitgave, zwarte doos (1a)   [Z4]
   
         
Auteursrecht v.P. & R.B. N.V.
Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - 1942/43
Afmetingen van de doos: 23,5 x 36,0 cm
   
                  van het bord: 35,0 x 35,0 cm
Het spel:
Huisjes en hotels nog aaneen.Dit spel is pas in september 2005 "ontdekt"; het komt uit een nalatenschap waarin meerdere spellen zaten die nooit gebruikt waren, hetgeen bleek uit de ongeopende verpakkingen.

Interessante varianten in deze puntgave versie van het Junior-doosje met K-nummer en 2 sets
rode strepen zijn:

Het nummer K2507 dat ook voorkomt op de, op papier van povere kwaliteit gedrukte, Spelregels.

Het karton van 11,7x18,7 cm, waarin de voorgestanste huisjes en hotelletjes nog aan elkaar zitten. De rugzijde is paars

De Kans kaartjes die nu lichtblauw zijn, terwijl de Algemeen Fonds kaartjes ook nu weer lichtgeel  zijn. Beiden zijn genummerd.

In de plaats van 2 dobbelstenen is een eenvoudig kartonnen "tolletje" bij geleverd. 

 

 

 



 
Mahonie doos met blauw bord.Versie: Monopoly De Luxe - Nederlandsche Uitgave - mahony(3)
   
         
Auteursrecht v.P. & R.B. N.V.
Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - ±1943
Afmetingen van de doos: 25,5 x 49,2 (!) cm
Het spel:
Het
bord met een
blauwe zit in een mahonie-. Op het deksel staat, in een wit/rode band "MONOPOLY DE LUXE". Het zwart/rode plaatje met MONOPOLY, 2 locomotieven en de "voorganger van Suikeroompje" boven een ƒ-teken, is zowel op het bord als op het deksel geplakt.
Het bord is 47,8 cm lang en op het plaatje staat het nummer
14034. De beide bordhelften zijn met  een rode band aan elkaar geplakt.
Prijzen in 1942.Opvallend aan dit bord is dat op de velden "Inkomsten belasting" en "Extra Belasting", net als bij de eigendommen, een zwarte streep boven de tekst staat (zie ook [Z3.2]). 

De rand van de binnendoos is
mahonie- Links en rechts van het opvulstuk in de doos zijn 3 vakjes voor de bankbiljetten en de attributen. 
De
roze Kans- en gele Algemeen Fonds kaartjes hebben ronde hoeken en zijn genummerd in de linker bovenhoek. De afmetingen van deze kaartjes zijn 55 x 90 mm.
Die van de eigendomsbewijzen zijn 64 x 79 mm.
Op de eenzijdig bedrukte bankbiljetten (55 x 101 mm) staat de waarde zowel in cijfers als in letters.
De lopers,
huizenen hotelszijn precies gelijk aan aan die uit de blauwe doos (5). 

Het spel heeft ten tijde van de uitgave f 5,50 gekost.

 

Groen bord in blauwe doos.Versie: Monopoly De Luxe - Nederlandsche Uitgave - blauwgroen (4)
            
Auteursrecht v.P. & R.B. N.V.
Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - ±1943
Afmetingen van de doos: 23,5 x 48 (!) cm
Het spel:
Het
enige verschil van deze Nederlandsche uitgave is dat de kleur van het bord in de
blauwe doos nu groen is. 
Ook de lengte ervan is weer 47,5 cm.
(Waarschijnlijk zijn alle kleurvarianten van zowel de borden als de dozen in deze periode (in de oorlog) veroorzaakt door materiaalschaarste.)
De beide helften van het bord zijn nu met een zwarte band aan elkaar geplakt.
Ook het nummer
14034  staat op het "locomotievenplaatje".
Opvallend aan dit bord is dat er op de velden "Inkomsten Belasting " en "Extra Belasting", net als bij de eigendommen, een zwarte streep  
boven de tekst staat.  

 

 

Junior in paarse doos uitvoering.Versie: Monopoly "Junior"- Nederlandse Uitgave, paarse
Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - 1943/45
Afmetingen van de doos: 23,5 x 36,0 cm
   
                  van het bord: 35,0 x 35,0 cm
Het spel:
Onvolledige tekst op Algemeen Fondskaartje nr.4.De verschillen met variant (1) van dit spel zijn:

De  grijze kleur van het deksel. Bij nauwkeuriger 
bestudering blijkt het echter een 
grijs-verkleuring 
te zijn van de oorspronkelijk
paarse kleur van het 
gebruikte papier. Ook deze variant is vermoedelijk 
ontstaan uit materiaalschaarste, veroorzaakt door de oorlog.

Op het deksel staat alleen in het opgeplakte locomotieven-plaatje "JUNIOR" vermeldt. De 
strook met
rode strepen ontbreekt ook hier weer. Bovendien wordt ook  weer het nummer K2507 vermeld.

Op de randen van het deksel wordt niets vermeld.

De binnendoos heeft een paarse rand.

De onderzijde van de binnendoos is niet beplakt.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn genummerd. In een exemplaar van deze 
versie uit de verzameling van Rob de Jong zit een Algemeen Fonds-Kaartje met een foutje

De afmetingen van deze kaartjes zijn: 39 x 55 mm.

Behalve het kartonnen tolletje zitten er bij dit spel 2 witte dobbelstenen (van kunststof?), 
maar déze kunnen onmogelijk bij het spel meegeleverd zijn.

De toelichting voor het gebruik van het tolletje ontbreekt.

 
  Op de onderkant van deze doos staat het stickertje van de door de Overheid vastgestelde G.R.P.-36 prijs van slechts f 1,50 in 1945..

  Dit spel werd in november 2000 verkocht voor f 100,- (€ 45,40).

 

 

Geel bord in blauwe doos.Versie: Monopoly De Luxe - Nederlandsche Uitgave - blauwgeel (5)
Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - ±1945/46
Afmetingen van de doos: 23,5 x 48 (!) cm
Het spel:
Het
bord van déze variant heeft een
gele en zit in een blauwe. Op het deksel staat, in een wit/rode band "MONOPOLY DE LUXE". Het zwart/rode plaatje met MONOPOLY, 2 locomotieven en de "voorganger van Suikeroompje" boven een ƒ-teken, is op het deksel geplakt.
Kartonnen figuurtjes op houten voet.Op het bord (47,5 cm) staat wél het nummer 14034.  
Er staat géén zwarte streep boven de tekst  op de velden "Inkomsten belasting" en "Extra Belasting". 
De beide bordhelften zijn met een
lichtblauwe band aan elkaar geplakt.
Over AF krijgt u f 200,-. 
De 6 lopers zijn vlakke kartonnetjes op houten voetjes. Het zijn resp.: strijkijzer - hobbelpaard - auto - hoed - schoen en boot. 
De
huizenen hotelszijn van ruw hout
De
blauwe Kans- en gele Algemeen Fonds kaartjes hebben ronde hoeken en zijn genummerd in de linker bovenhoek.

Het spel heeft ten tijde van de uitgave f 5,50 gekost.

 

Versie: Monopoly De Luxe - Nederlandsche Uitgave - blauw
De blauwe doos met blauw bord, 1942.Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - ±1945/46
Afmetingen van de doos: 25,5 x 49 x 3 cm
Het spel:                                                                         
Dit spel komt uit de verzameling van Rob van Linden.
Het bord van déze variant heeft een
blauw en zit in een blauwe. Op het deksel, en op de rugzijde van het bord is weer het zwart/rode plaatje met MONOPOLY, 2 locomotieven en de "voorganger van Suikeroompje" boven een ƒ-teken, geplakt.

Op het deksel staat staat géén vermelding DE LUXE, op het plaatje op het bord wél.
Op het bord (47,8 cm) staat bovendien het nummer
14034.  
De beide bordhelften zijn met een zwarte band aan elkaar geplakt.
Er staat géén zwarte streep boven de tekst  op de velden "Inkomsten belasting" en "Extra Belasting". 
De indeling van de binnendoos van deze gekleurde dozen is in feite gelijk aan die van de zwarte dozen, dwz. een groot middenstuk met aan weerzijden daarvan 2 vakjes, en daarnaast weer een lang, smal vak. Het verschil met de zwarte dozen is dat deze indeling uit 1 stuk wit karton is gevouwen, met enkele ingeplakte schotjes.
De
lichtblauwe Kans- en licht Algemeen Fonds kaartjes hebben ronde hoeken en zijn genummerd in de linker bovenhoek.
De 6 lopers zijn vlakke kartonnetjes op houten voetjes. Het zijn resp.: strijkijzer - hobbelpaard - auto - hoed - schoen en boot. 
De 6 bankbiljetten (55 x 101 mm) zijn éénzijdig, zwart gedrukt op gekleurd papier. De waarden zijn resp.: 1  - 5 10 - 20 - 50 - 100 en 500 (op wit). 
De dobbelstenen zijn van zwart hout met witte stippen.

Op de onderkant van de doos staat weer het stickertje van de door de Overheid vastgestelde prijs G.R.P.-3 f 5,50.

 

Rode doos uit 1945.Versie: Monopoly "Junior"- Nederlandse Uitgave, doos (3)
            
Auteursrecht v.P. & R.B. N.V.
Uitgever: Smeets Drukkerijen – Weert (niet vermeld) - 1945
Afmetingen van de doos: 23,5 x 36,0 cm
   
                  van het bord: 35,0 x 35,0 cm
Het spel:
De verschillen met variant (1) van dit spel zijn:

De roze kleur van het deksel  is waarschijnlijk gewoon een ordinaire verkleuring, want 
het G.R.P-prijsstickertje laat duidelijk zien dat het gebruikte papier
rood is.

Op het deksel staat alleen in de opdruk met locomotieven-plaatje "JUNIOR" vermeldt. 
De strook met
rode strepen ontbreekt dus. Het plaatje vermeld ook weer K2507.

Op de randen van het deksel wordt niets vermeld.

De binnendoos heeft een rode rand.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn wél genummerd.

De afmetingen van deze kaartjes zijn: 39 x 55 mm.

Behalve het tolletje zitten er in dit spel ook 2 dobbelstenen van onbewerkt hout, maar deze horen dus feitelijk niet in dit spel. 
Het merkwaardige is echter dat deze combinatie vaker voorkomt.

Uit het stickertje blijkt dat dit spel bij de uitgifte niet meer mocht kosten dan f 1,50.
In november 1998 werd dit spel, in zeer slechte staat, verkocht voor f 50,- (€ 22,70).

 

Versie: Monopoly "Junior"- Nederlandse Uitgave, rode doos
             Auteursrecht v.P. & R.B. N.V.
Junior doos uit 1945.Uitgever: Smeets Drukkerijen - Weert (niet vermeld) - 1945
Afmetingen van de doos: 23,5 x 36,0 cm
                     van het bord: 35,0 x 35,0 cm
Het spel:
Het
interessante van deze "Junior"-doos met al weer een andere kleur is het feit dat de oorspronkelijke eigenaar, ene Dick Hobbema, het kennelijk in 1945 als Sinterklaas-cadeau heeft gekregen, want op het locomotieven-plaatje staat zijn naam geschreven, met daarnaast "5 Dec.1945". 
Het feit dat het "locomotieven-plaatje" met een plakbandje bewerkt is duidt er dus op dat het op de doos geplakt is en niet gedrukt. 
Op dit plaatje wordt ook  weer het nummer K2507 vermeld.
De strook met
rode strepen ontbreekt.
De doos bevat: 

een bord met een met wit papier beplakte achterzijde

een tolletje en dobbelstenen (maar waarschijnlijk niet de originele)

genummerde Kans- en Algemeen Fonds kaartjes

Het is vreemd dat de auteursrecht-regel met een dikke, zwarte streep onzichtbaar is gemaakt. Het is niet bekend of dit door de drukker gedaan is of door een eigenaar van het spel. Later zijn er zeker een tiental van dergelijke spellen gezien, hetgeen er op moge duiden dat dit doorstrepen door de drukker gedaan is. Dit zou kunnen betekenen dat het auteursrecht van "v.P.& R.B. N.V." per eind 1945 niet meer zou gelden.

Op de artikelen van Arjan Terpstra in de NRC-Next (zie boven) reageerde Fries de Vries op 6 aug.2006 met deze leuke anecdote, die dus op déze rode spellen slaat:

"U vraagt om een herinnering aan Monopoly in vroeger dagen. Ik zie in de Hongerwinter, denkelijk vlak voor sinterklaas 1944, de gehele etalage van sportzaak Reurekas in de Leeuwenstraat in Hilversum nog voor me, geheel gevuld met Monopoly - spellen. Een rode vlakte!
De winkelruimte was verder bijna leeg, want wie kocht er nog sportspullen in die benarde maanden.
Ik vertelde over dat spel aan mijn ouders en mocht als dertienjarige voor fl. 2,50 een spel kopen. Daarmee kwamen mijn schoolvrienden en ik de Hongerwinter door, want de HBS aan de Schuttersweg was gevorderd door de bezetter. Tussen de spelletjes door hakten we bomen om voor de kachel.
Die overvloed aan spellen in de etalage was dus onderdeel van de order van 50.000 stuks van Smeets en Schippers (NRC Hbl 5/6-8, 2006).Gat in de markt, want de mensen verveelden zich."

 

Versie: (Nederlands) "Mini doosje" (pat.nr.453689) met los bord    
Uitgever: Smeets en Schippers - ±1947
Nederlandse uitvoering van "Minidoosje met los bord".Afmetingen van het doosje: 163 x 197 mm
   
                     van het bord: 450 x 450 mm
Het spel:
Het
is waarschijnlijk dat:

Het vermelde patent nummer pas ná de 2de Wereldoorlog in Nederland bekend zal zijn geweest, of althans toegepast.

Dit voor het eerst werd gebruikt op een "mini doosje", zoals dat vóór de oorlog in Engeland werd uitgegeven.

De "De Luxe" uitvoeringen iets later werden vervaardigd dan de normale "Junior" spellen.

Dit de eerste uitgave is van het gemeenschappelijke verkoopkantoor van de heren Henry Smeets en Schippers.

Op het deksel van het doosje staat het zwart/rode "locomotieven-plaatje met ƒ-teken ". Dit plaatje heeft de afmetingen van het deksel.
Het bord is uit één geheel gemaakt door het geforceerd te vouwen (ribbel in het midden). De lengte van dit bord is 45,3 cm. De rugzijde is zwart en ook voorzien van het "locomotieven-plaatje". Op het
geelgroene veld staat onder de linker locomotief alleen "wettig gedeponeerd" en onder de rechter  locomotief, in rode letters, "Uitgave, Smeets en Schippers Amsterdam", over een lengte van 67 mm. De uitvoering van het bord is volgens Waddington, zie hieronder. De lopers, huizen en hotels en dobbelstenen zijn allemaal van ruw hout vervaardigd.

Op de onderkant van een doosje van een verzamelaar zit nevenstaand plakkertje, waaruit blijkt dat de kantoorboekhandel v.d. Heuvel in Utrecht het spel in die tijd verkocht voor f 4,75.


Identificatie en plaatsing in de tijd

In de periode tussen ±1947 en  ±1968 verandert het ontwerp van het Monopolyspel geleidelijk van dat van WADDINGTONS naar dat van PARKER BROTHERS:

A.Lange Poten kaartje met f 22,- op onbebouwde grond. De (Engelse) WADDINGSTONS uitvoering, dus met het patent nr. 453689, komt voor tot  ±1961:

Het "locomotieven-plaatje", bestaande uit 2 locomotieven, 2 huisjes en daartussen 
het ƒ-teken dat doorloopt in de middelste O van  monopoly, is aanvankelijk op 
het deksel geplakt en later gedrukt.
Het spel begint bij AF.
Dorpstraat en Brink liggen in ONS Dorp.
Op het middenveld van het bord staat MONOPOLY in open, witte letters boven het 
"locomotieven-plaatje".
Op de stations staat een groene locomotief die naar rechts wijst.
Op de Algemeen Fonds velden staat slechts een klein zwart rondje met daarin een <, dus géén schatkist. 
Op het "Extra Belasting"-veld staat alleen maar tekst en een klein zwart vierkantje 
met kader, dus géén ring.
De banden van de auto op Vrij Parkeren zijn rood.
De huur voor onbebouwde Lange Poten bedraagt, net als van de andere 2 gele straten, f 22,-, i.p.v. f 24,-.
Aanvankelijk is het bord geforceerd gevouwen, maar al vanaf ±1957 zijn de beide helften van het bord met een linnen band tot één geheel gemaakt.
De bankbiljetten zijn "neutraal" en tonen in de hoekpunten van het plaatje in een cirkel, resp. een huisje, de Waddingtons loc, de lamp van Electriciteitsbedrijf en de kraan van Waterleiding.
Afmetingen van de kaartjes en het geld:
a.
De
oranje Kans- en gele Algemeen Fonds kaartjes: 60 x 92 mm (soms genummerd, soms niet)
b. Eigendomsbewijzen: 63 x 77 mm
c. Bankbiljetten: 55 x 100 mm

B.  Vanaf ±1963 is het bord volgens de (Amerikaanse) PARKER BROTHERS versie, dus met de
      vermelding "copyright © 1961"op het bord, d.w.z.:

Het "locomotieven-plaatje" op het deksel
Het spel begint bij START.
Vanaf eind jaren 60 is de Dorpstraat veranderd in Dorpsstraat en  is in sommige jaren (o.a. 1985, 1992 en 1995) Ons Dorp veranderd in Het Dorp.
Op het middenveld van het bord staat MONOPOLY in gesloten, zwarte letters boven de regel met "Copyright © 1935, 1946, 1961- Gedeponeerd handelsmerk - Alle rechten voorbehouden".
Op de stations staat een stylistische zwarte locomotief die naar links rijdt.
Op de Algemeen Fonds velden staat een blauwe schatkist.
Op het "Extra Belasting"-veld staat een gouden ring met diamant.
De banden van de auto op Vrij Parkeren zijn wit.
De huur voor onbebouwde Lange Poten bedraagt f 24,-.
De beide helften van het bord zijn altijd met een linnen band tot één geheel gemaakt.
De bankbiljetten dragen de tekst "MONOPOLY - Pat.app. for No. 3796-36".
Vanaf eind jaren 60 is het geld gedevalueerd, want alle waarden (en prijzen van de eigendommen) zijn met een faktor 100  verhoogd.
Afmetingen van de kaartjes en het geld:
a.
De
oranje Kans- en gele Algemeen Fonds kaartjes: 55 x 90 mm (nooit genummerd)
b. Eigendomsbewijzen: 60 x 70 mm
c. Bankbiljetten: 50 x 95 mm

Ik heb kleurverschillen van de bankbiljetten buiten beschouwing gelaten, omdat ik meen dat deze veeleer door toevallige omstandigheden zijn veroorzaakt dan dat zij bewust gekozen zijn voor een nieuwe uitgave. Ook kunnen verschillend gekleurde dobbelstenen niet als specifiek voor een bepaalde uitvoering beschouwd worden, omdat zij in de loop der tijd vervangen kunnen zijn, danwel dat de fabrikant willekeurige dobbelstenen gebruikt heeft.
Aanvankelijk werden houten lopers, dobbelstenen, huizen en hotels gebruikt. Later werden deze onderdelen van plastic gemaakt.
De spelregels zijn aanvankelijk "voor 3 tot 7 personen", terwijl dat later "voor 2 tot 6 personen" wordt.

Overwegingen:

In de 60-er en 70-er jaren (het "patentloze tijdperk") zijn de ontwikkelingen waarschijnlijk zeer stormachtig geweest, omdat Parker Brothers in heel Europa duidelijk zijn naam wilde vestigen. De uitvoering van de  zwarte dozen is in deze periode tweeslachtig, enwel omdat op het deksel het "locomotieven-plaatje" van Waddingtons (met het Engelse patent nummer) staat, terwijl het bord volgens het Parker Brothers ontwerp is (met de vermelding "copyright © 1935, 1946, 1961- Gedeponeerd handelsmerk - Alle rechten voorbehouden"). Dezelfde ontwikkelingen zijn in deze periode o.a. ook te zien in Duitsland en Frankrijk.

De naam N.V.Smeets & Schippers Int. (op  de facturen) en N.V.Schippers Int. (op de dozen) is slechts in de jaren ±1960 tot ±1963 (het begin van het "patentloze tijdperk") gebruikt geweest. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat dat iets te maken heeft gehad met onderhandelingen met Parker Brothers. Na deze periode ging de firma weer tot ±1973 verder onder de naam N.V.Smeets & Schippers. 

Rekening houdend met het bovenstaande kom ik tot de volgende globale indeling:

I.     1947 – 1957: Smeets & Schippers (uitsluitend Waddingtons
                               
uitvoering met GEPLAKT logo)
II.    vanaf  1958: Smeets & Schippers (uitsluitend Waddingtons
                               
uitvoering met GEDRUKT logo)
III.   1956 – 1973: N.V. Smeets & Schippers (geleidelijke overgang van
                               de Waddingtons naar de Parker Brothers uitvoering,
                               ook in
witte dozen; Clipper-bootje en Clipper-naam
                              
komen in
beeld)
IV.  1960 – 1963: N.V. (Smeets &) Schippers Int. (uitsluitend de
                               Waddingtons  uitvoering)
V.   1968 – 1973: Smeets & Schippers Spellen B.V. (witte dozen met
                               
Parker Bros. bord)
VI.  1973 – 1982: Clipper Games & Toys B.V. (witte dozen)
VII. 1982 – 1985: Clipper Benelux (witte dozen)

De opdruk Monopoly De Luxe verandert geleidelijk in alleen Monopoly.
Omstreeks 1961 zet men een wit vierkantje op het deksel onder het wit/
rode  "loco- motieven-plaatje". Vervolgens wordt dit een bootje+Clipper van ± 27 mm, daarna idem maar ± 43 mm en tenslotte alleen de Clipper-naam in een kader.

 

Verwijzing naar de specificatie van Rob v. Linden betr. de zwarte- en witte dozen in zijn

 

In dit wel heel fraaie en volledige overzicht van alle Nederlandse spellen heeft Rob ook veel plaats ingeruimd voor de Monopoly en Monopoly-achtige spellen. En dáárin heeft hij dan bijzonder gedetailleerd verslag gedaan van zijn onderzoeken naar de verschillen tussen de vele uitgaven van de zg. zwarte- (periode 1940-1968) en witte (periode 1968-1979) dozen.

In dit hoofdstuk van mij heb ik alleen de zwarte dozen een ref. nummer gegeven. De overeenkomstige nummers van Rob staan erachter in het rood. De witte dozen tonen alleen de codes van HONG.

                      

Bord met geforceerde vouw.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, (Ia)   [Z5]
Uitgever: Smeets & Schippers - ±1947/57
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
De
toevoeging "De Luxe" betekent vermoedelijk dat:

Het een groot bord in een lange doos is, t.o.v. de eerder uitgegeven "Junior"-spellen.

De uitvoering luxer is dan de "Junior"-versie uit de oorlogsjaren, met de platte lopertjes en huisjes en de kleine
   
bankbiljetten en kaartjes.

Kenmerken van dit spel zijn verder:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel geplakt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

Het bord is geforceerd gevouwen.

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenplaatje".

De rand van de binnendoos is mahonie-kleurig; de onderzijde is van onbewerkt bruin karton.

In de doos zitten 5 vakken, 3 over de breedte van de doos, waarvan 1 gedeeld. Middenstuk hoog, wit karton.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn genummerd.

Lopers zijn houten pionnen van Mens-Erger-Je-Niet.

De donkergroene huizen en donkerrode hotels zijn van mooi, glanzend hout.

De 2 dobbelstenen zijn van onbewerkt hout

       (Als er in dit type spel andersoortige dobbelstenen voorkomen, dan zijn die niet origineel bij het spel geleverd.)

De handleiding stelt dat het spel geschikt is voor "3 tot 7 spelers".

Dit spel werd in 1956 gekocht en uit een factuur uit 1956 blijkt dat de "adviesprijs" toen f 6,25 bedroeg.

 

Zwarte doos met 1 groot opvulstuk in binnendoos.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, (Ib)    [Z6]
Uitgever: Smeets & Schippers - ±1947/57
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
Kenmerken
van dit spel zijn

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel geplakt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

Het bord is geforceerd gevouwen.

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenplaatje".

De rand van de binnendoos is mahonie-kleurig; de onderzijde is van onbewerkt bruin karton.

In de doos zitten 6 vakken, 3 over de breedte van de doos, waarvan 2 gedeeld. Middenstuk hoog, wit karton.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn genummerd.

Lopers zijn houten pionnen van Mens-Erger-Je-Niet.

De groene huizen en rode hotels zijn van mooi, glanzend hout.

De 2 dobbelstenen zijn van onbewerkt hout
(Als er in dit type spel andersoortige dobbelstenen voorkomen, dan zijn die niet origineel bij het spel geleverd.)

 

Rode doos uir 1955.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, rode doos
Uitgever: Smeets & Schippers - ±1955
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:


Omdat
dit het enige spel uit deze periode is waarin de hotels een opdruk
Grand Hotel in goud hebben, duidt dit op een bijzondere uitgave. Dit zou dan ook een speciale editie voor het 20 jarig bestaan kunnen zijn, reden waarom ik de uitgave van dit spel in 1955 dateer.
Later (in ±1960) heeft N.V. Schippers Int. wederom een luxe,
rode editie uitgegeven. Dit zou een bevestiging kunnen zijn van het vermoeden dat deze rode dozen gebruikt werden voor bijzondere uitgaven.

Kenmerken van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het deksel van de doos is rood

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel geplakt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

Het bord is geforceerd gevouwen.

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenplaatje"

De rand van de binnendoos is mahonie-kleurig; de onderzijde is van onbewerkt bruin karton.

In de doos zitten 6 vakken, 3 over de breedte van de doos, waarvan 2 gedeeld. Middenstuk hoog, wit karton. (Zie de foto bij  variant (1b) .

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn niet genummerd.

Lopers zijn Mens-Erger-Je-Niet pionnen van hout.

De donkergroene huizen en donkerrode hotels zijn van mat hout

De 2 dobbelstenen zijn van onbewerkt hout.
(Als er in dit type spel andersoortige dobbelstenen voorkomen, dan zijn die niet origineel bij het spel geleverd.)

Rechts onder het "locomotievenplaatje" op het bord staat de tekst "Uitgave, Smeets en Schippers Amsterdam", die bij opmeten 67 mm lang blijkt te zijn.

 

Medio jaren 50, plastic lopers en houten dobbelstenen.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, (Ic)    [Z7]
Uitgever: Smeets & Schippers - ±1957
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
Kenmerken
van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel geplakt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

Het bord is geforceerd gevouwen.

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotieven-plaatje".

De rand van de binnendoos is mahonie-kleurig; de onderzijde is van onbewerkt bruin karton.

In de doos zitten 6 vakken, 3 over de breedte van de doos, waarvan 2 gedeeld. Middenstuk hoog, wit karton.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn genummerd.

Lopers zijn plastic torentjes.

De donkergroene huizen en donkerrode hotels zijn van mooi, glanzend hout.

De 2 dobbelstenen zijn van onbewerkt hout
(Als er in dit type spel andersoortige dobbelstenen voorkomen, dan zijn die niet origineel bij het spel geleverd.)

 

 

Blauwe doos van Smeets en Schippers.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, blauwe doos.
Uitgever: Smeets & Schippers - ±1958
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
Kenmerken
van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het deksel van de doos is lichtblauw.

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel gedrukt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

Het bord is geforceerd gevouwen.

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenlaatje".

De rand van de binnendoos is mahonie-kleurig; de onderzijde is van onbewerkt bruin karton.

In de doos zitten 6 vakken, 3 over de breedte van de doos, waarvan 2 gedeeld. Middenstuk hoog, wit karton.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn genummerd.

Lopers zijn plastic torentjes.

De donkergroene huizen en donkerrode hotels zijn van mooi, glanzend hout

De 2 dobbelstenen zijn van onbewerkt hout
(Als er in dit type spel andersoortige dobbelstenen voorkomen, dan zijn die niet origineel bij het spel geleverd.)

De lengte van de tekst "Uitgave, Smeets en Schippers Amsterdam" is 67 mm.

 

Twee inlagen in de binnendoos.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, (Ie)
Uitgever: Smeets & Schippers - ±1958
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
Kenmerken
van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel gedrukt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

Het bord is geforceerd gevouwen.

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotieven-plaatje".

De rand van de binnendoos is mahonie-kleurig; de onderzijde is WIT.

In de doos zitten 3 vakken, gescheiden door 2 opvulstukken van onbedrukt karton.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn genummerd.

Lopers zijn houten pionnen van Mens-Erger-Je-Niet.

De groene huizen en rode hotels zijn van mooi, glanzend hout

De beide dobbelstenen zijn van onbewerkt hout
(De op de foto zichtbare witte en zwarte, plastic dobbelstenen zijn dus niet origineel bij het spel geleverd.) 

 

 

Zwarte doos en 2 inlagen in binnendoos.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, (If)    [Z8]
Uitgever: Smeets & Schippers - ±1958
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
Kenmerken
van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel gedrukt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

De beide helften van het bord zijn met een linnen band tot één geheel gemaakt. Het bord is 44,2 cm lang.

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenplaatje".

De rand van de binnendoos is mahonie-kleurig; de onderzijde is wit.

In de doos zitten 3 vakken, gescheiden door 2 opvulstukken van onbedrukt karton.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn genummerd.

Bij nauwkeurig vergelijk met het bord van de blauwe doos (Id) blijkt de tekst "Uitgave, Smeets en Schippers Amsterdam" onder het "locomotievenplaatje"
slechts 65 mm lang te zijn.

Lopers zijn houten pionnen van Mens-Erger-Je-Niet.

De groene huizen en rode hotels zijn van mooi, glanzend hout.

De 2 dobbelstenen zijn van gekleurd hout

 

 

Zwarte doos met 3 advertenties in het deksel.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, (Ih)    [Z9]
Uitgever: Smeets & Schippers - ±1959
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
Dit
spel is eigendom van Marcel Koopman - NL.

Kenmerken van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel gedrukt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

De beide helften van het bord zijn met een linnen band tot één geheel gemaakt. 

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenplaatje".

De rand van de binnendoos is oranje, terwijl de onderzijde een oranje stippeltjes-patroon heeft.

In de doos zitten 3 vakken, gescheiden door 2 opvulstukken van onbedrukt karton.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn niet genummerd.

Lopers zijn houten pionnen van Mens-Erger-Je-Niet.

De groene huizen en rode hotels zijn van mooi, glanzend hout.

De 2 dobbelstenen zijn van gekleurd hout

Aan de binnenzijde van het deksel staat boven de zwarte band zonder tekst reklame voor de 3 spellen: Monopoly De Luxe, Carrière en Cluedo?. 
(Daar Cluedo en Carrière pas eind jaren vijftig zijn uitgekomen is deze variant van Monopoly op ±1959 gedateerd.)

 

 

Deksel met 5 advertenties.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, (IIa)    [Z10]
Uitgever: N.V. Schippers Int. - ±1960
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
Merk
op dat in de naam van de uitgever de heer Smeets is verdwenen. Facturen uit deze periode zijn echter van N.V.Smeets & Schippers Int.

Kenmerken van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel gedrukt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

De beide helften van het bord zijn met een linnen band tot één geheel gemaakt.

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenplaatje".

De rand van de binnendoos is oranje, terwijl de onderzijde een oranje stippeltjes-patroon heeft.

In de doos zitten 3 vakken, gescheiden door 2 opvulstukken: 1x bedrukt met "huisje-en-geld" en 1x met "2-dobbelstenen-en-3-pionnen".

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn niet genummerd.

De groene huizen en rode hotels zijn van mooi, glanzend hout.

De 2 dobbelstenen zijn van gekleurd hout

Aan de binnenzijde van het deksel staat boven het witte logo (bestaande uit een pionnetje met clownsmuts, 2 dobbelstenen en daaronder de tekst "N.V.Schippers Int. Amsterdam")  in een grijze balk, reklame voor de 5 spellen: Monopoly De Luxe, Carrière, Cluedo?, Monopoly "Super" De Luxe en Het Veilig Verkeersspel. (Daar Cluedo en Carrière pas eind jaren vijftig zijn uitgekomen is deze variant van Monopoly op ±1960 gedateerd.)

N.B.: Op de facturen van N.V.Smeets & Schippers Int. uit '62/'63 staat het genoemde logootje (maar met de tekst "N.V.Smeets & Schippers")  in rood, iets later vervangen door een moderner logo van een wapenschild, in rood en grijs, met daarin 2 pionnetjes en 2 dobbelstenen.

De handleiding stelt dat het spel geschikt is voor "2 tot 6 spelers".

De prijs van dit spel bedroeg ten tijde van de uitgave f 7,50.

 

 

Zwarte doos, nu van N.V.Schippers Int.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, (IIb)
Uitgever: N.V. Schippers Int. - ±1960
Het spel:
Kenmerken
van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het "locomotievenplaatje" is op het deksel gedrukt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

Op de korte zijden van het deksel staat op de rand "MONOPOLY".

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenplaatje".

De rand van de binnendoos is oranje, terwijl de onderzijde een oranje stippeltjes-patroon heeft.

In de doos zitten 3 vakken, gescheiden door 2 opvulstukken: 1x bedrukt met "huisje-en-geld" en 1x met "2-dobbelstenen-en-3-pionnen". In het middelste vak zit bovendien een bakje met oranje, voor het bewaren van de eigendomsbewijzen.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn niet genummerd.

Lopers bij dit spel zijn houten pionnen met brede voet

De donkergroene huizen en rode hotels zijn van mooi, glanzend hout.

De 2 dobbelstenen zijn van gekleurd .

Aan de binnenzijde van het deksel staat weer de reklame voor de 5 spellen van N.V.Schippers Int..  

 

 

Rode doos van NV Schippers Int.Versie: Monopoly Super De Luxe, patent no.453689, (IIc)
Uitgever: N.V. Schippers Int. - ±1960
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
Deze uitgave staat reeds aangekondigd in het deksel van de hiervoor genoemde spellen, waar men stelt:

"In uitvoering en opmaak werkelijk iets heel bijzonders. Plastic kassa, plastic huisjes en hotels, kaartjes uit speelkarton met ronde hoeken. Super De Luxe geschenk bij uitnemendheid!"

Het is heel waarschijnlijk dat deze bijzondere uitgave is verschenen vanwege het 25-jarig bestaan van Monopoly.

Kenmerken van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Het "locomotievenplaatje" is op het rode deksel gedrukt.

Ver onder dit logo is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY SUPER DE LUXE>>.

Op de korte zijden van het deksel staat op de rand "MONOPOLY".

Aan de binnenzijde van het deksel staat boven het witte logo (bestaande uit een pionnetje met clownsmuts, 2 dobbelstenen en daaronder de tekst "N.V.Schippers Int. Amsterdam")  in een grijze balk, reklame voor 5 spellen.

De beide helften van het rode bord zijn met een zwarte linnen band tot één geheel gemaakt.

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenplaatje".

De rand van de binnendoos is zwart, terwijl de onderzijde een zwart stippeltjes-patroon heeft.

De huur voor onbebouwde Lange Poten bedraagt, net als van de andere 2 gele straten, f 22,-.

In de doos zit een "plastic kassa" bestaande uit een witte plastic inlage met 7 vakjes voor de bankbiljetten. De overige ruimte is door oranje schotjes in 8 vakken berdeeld.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes hebben, evenals de eigendomskaartjes, uitzonderlijk grote, ronde hoeken en zijn niet genummerd.

Lopers zijn houten pionnen van Mens-Erger-Je-Niet, soms 22 mm soms 27 mm hoog.

De huizen en hotels zijn van wit plastic, waarbij het dak van de huizen groen is en van de hotels rood.

De 2 dobbelstenen zijn van hout. (In één spel zaten zelfs 2 maxi (25 mm) dobbelstenen, van blank hout. Het is dus niet waarschijnlijk dat dit de oorspronkelijke dobbenstenen zijn.)

In de doos zat bijgaande zwarte controlebon.
Controlebon van N.V.Schippers Int.

Inderdaad is dit een zeer opmerkelijke en opvallende
rode uitvoering in de "periode van de zwarte dozen".
Het is interessant om dit spel te vergelijken met de beide Franstalige Belgische spellen uit dezelfde periode:

Voor de mahonie-kleurige doos is hetzelfde Nederlandse "locomotievenplaatje" 
(met ƒ-teken) gebruikt als van deze Super-de-Luxe uitgave.

Het blauwe spel van de Belgische Super-de-Luxe variant heeft juist een, voor 
België, nieuwe uitvoering van het "locomotievenplaatje" gekregen. Hierin is nl. 
het ƒ-teken vervangen door een ƒr-teken.

De prijs van dit spel bedroeg ten tijde van de uitgave f 14,75.

 


 

Zwarte doos uit 1958/61, variant IIIa.Versie: Monopoly De Luxe, patent no.453689, (IIIa)    [Z11]
Uitgever: N.V. Smeets & Schippers - ±1961
Afmetingen van de doos: 23,5 x 46 cm
Het spel:
Omdat
het logo van de firma in de
grijze balk aan de binnenzijde van het deksel zilverkleurig is overgedrukt moet deze uitgave 
dus wel ná variant (IIa) komen.

Kenmerken van dit spel zijn:

Waddingtons ontwerp, dus met de groene loc die terugrijdt en het "locomotievenplaatje" midden op speelveld.

Ver onder het "locomotievenplaatje" is een witte band met rode strepen, waartussen de tekst <<MONOPOLY DE LUXE>>.

Op de korte zijden van het deksel staat op de rand "MONOPOLY".

De rugzijde van het bord is bedrukt met het "locomotievenplaatje".

De rand van de binnendoos is oranje, terwijl de onderzijde een oranje stippeltjes-patroon heeft.

In de doos zitten 3 vakken, gescheiden door 2 opvulstukken: 1x bedrukt met "huisje-en-geld" en 1x met "2-dobbelstenen-en-3-pionnen". In het middelste vak zit bovendien een bakje met oranje, voor het bewaren van de eigendomsbewijzen.

De Kans- en Algemeen Fonds kaartjes zijn niet genummerd.

Lopers zijn houten pilonnen met brede voet.

De groene huizen en rode zijn van mooi, glanzend hout.

Aan de binnenzijde van het deksel staat weer de reklame voor de 5 spellen van N.V.Schippers Int.. Het logo van de firma in de grijze balk is in zilver overgedrukt, dus verwijderd. 

Ga door naar DEEL 2

 

 

Your comments and/or additional informations will be highly appreciated! Only then this catalogue remains interesting! So please do send a message to:
Uw opmerkingen en/of aanvullingen worden zeer op prijs gesteld! Zo blijft deze catalogus actueel! Neemt u dan ook gaarne contact op met:

albert c. veldhuis
Zoetermeer - The Netherlands
e-mail: worldofmonopoly@gmail.com
(Nederlands,,Deutsch,Français,Magyar)